Fact Check: पाण्यात सर्वात मोठ्या प्राण्याच्या नावावर व्हायरल होणारा व्हिडिओ नाही खरा, पण डिजिटल पद्धतीने आला आहे बनवण्यात

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज). सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ व्हायरल होत आहे, ज्यामध्ये समुद्रावरून उडणाऱ्या हेलिकॉप्टरला एक मोठा साप खात असल्याचे दिसत आहे. हा व्हिडीओ खरा म्हणून शेअर करताना वापरकर्ते दावा करत आहेत की, हा व्हिडिओ जगातील सर्वात मोठ्या जलचराचा आहे आणि व्हिडिओमध्ये दिसणारे दृश्य खरे आहे.

विश्वास न्यूजला त्यांच्या तपासात हा व्हायरल व्हिडिओ खरा नसल्याचे आढळून आले आहे. हा सीजीआय म्हणजेच डिजिटल पद्धतीने तयार केलेला व्हिडिओ आहे, ज्याला जगातील सर्वात मोठ्या प्राण्याचे वास्तविक दृश्य म्हणून बनावट दाव्यांसह पसरवला जात आहे.

काय आहे व्हायरल पोस्टमध्ये?

फेसबुक वापरकर्त्याने हा व्हिडीओ शेअर करताना लिहिले आहे की, “अल्लाची सर्वात मोठी निर्मिती पाण्यात राहते.” 

पोस्टची संग्रहित आवृत्ती येथे पहा.

तपास

आमचा तपास सुरू केल्यावर आम्ही सर्वप्रथम व्हायरल व्हिडिओचे कीफ्रेम काढले आणि त्यांचा गुगल लेन्सवर शोध घेतला. आम्हाला या व्हिडिओशी मिळताजुळता कोणताही व्हिडिओ सापडला नाही.

5 जुलै 2023 रोजी आम्हाला ‘thegnomonworkshop’ या यूट्यूब चॅनलवर अपलोड केलेल्या या व्हिडिओशी मिळताजुळता एक व्हिडिओ सापडला. येथे दिलेल्या माहितीनुसार, हा सीजीआय म्हणजेच कॉम्प्यूटर जनरेटेड व्हिडिओ आहे.

हा व्हिडीओ कसा तयार करण्यात आला आहे याची सविस्तर माहिती येथे व्हिडिओमध्ये देण्यात आली आहे. दिलेल्या माहितीनुसार, हा व्हिडिओ एफएक्स (व्हिज्युअल इफेक्ट्स)शी संबंधित कार्यशाळेचा एक भाग आहे. तथापि, येथे मूळ सीजीआय व्हिडिओमध्ये, साप हा, हेलिकॉप्टरला नाही, तर पक्ष्याला खाताना दिसत आहे.

आम्हाला ‘thegnomonworkshop’ वेबसाइटवर देखील मूळ सीजीआय व्हिडिओ अपलोड केलेला सापडला. येथे येथे देण्यात आलेल्या माहितीनुसार Miguel Perez Senent सह हाउडी आणि न्यूकचा वापर करताना व्हीएफएक्स वर्कशॉप.

खाली दिलेल्या फ्रेममध्ये हे स्पष्टपणे पाहिले जाऊ शकते की, ‘thegnomonworkshop’ आणि व्हायरल व्हिडिओ आहेत. तथापि, मूळ सीजीआय व्हिडिओ देखील संपादित केला गेला आहे आणि त्यात हेलिकॉप्टर जोडले गेले आहे.

तपास पुढे नेत असताना, Miguel Perez Senent बद्दल बातम्या शोधल्या. आयएमडीबीच्या वेबसाइटवर दिलेल्या माहितीनुसार सेनेटने अॅव्हेंजर्स इन्फिनिटी वॉर (2018) आणि अवतार 2022 सारख्या चित्रपटांमध्ये व्हिज्युअल इफेक्ट दिले आहेत.  

व्हायरल व्हिडिओची पुष्टी करण्यासाठी, आम्ही ईमेलद्वारे ‘gnomonworkshop’ शी संपर्क साधा. डॅनियल हेलने आमच्या ईमेलला उत्तर देताना सांगितले की, “व्हिडिओ कसा तयार करण्यात आला हे आम्ही निश्चितपणे सांगू शकत नाही. कोणीतरी आमच्या लायब्ररी आणि वर्कशॉपमधून मिगुएल पेरेझ सेनेटची नक्कल केली आहे किंवा व्हिडिओमध्ये बदल केला असेल किंवा एआय वापरले असेल, परंतु हे स्पष्ट आहे की हा व्हिडिओ मूळ सीजीआई व्हिडिओमधून घेतला गेला आहे.”

व्हिडिओबाबत आम्ही आमचे भागीदार डीएयू (एमसीएचा उपक्रम)शी संपर्क साधला. त्यांनी TrueMedia डीपफेक डिटेक्टरवर व्हिडिओ तपासला, ज्यात सांगितले गेले की व्हिडिओ एआय-जनरेटेड नाही.

आता फेसबुकवर फेक पोस्ट शेअर करणाऱ्या वापरकर्त्याचे सोशल स्कॅनिंग करण्याची वेळ होती. आम्हाला आढळले की वापरकर्ता मूळचा काश्मीरचा आहे.

निष्कर्षः विश्वास न्यूजला त्यांच्या तपासात हा व्हिडिओ खरा नसल्याचे आढळून आले आहे. हा सीजीआय म्हणजेच डिजिटल पद्धतीने तयार केलेला व्हिडिओ आहे, ज्याला जगातील सर्वात मोठ्या प्राण्याचे वास्तविक दृश्य म्हणून बनावट दाव्यांसह पसरवला जात आहे.