Fact Check: व्हायरल मेसेज मध्ये दिलेले बिहार च्या मंत्र्यांचे शिक्षण दिशाभूल करणारे आहे

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): विश्वास न्यूजला व्हाट्सअँप आणि इतर सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर मोठ्या प्रमाणावर शेअर होत असलेला संदेश समोर आला आहे. ह्या व्हायरल मेसेजमध्ये म्हटले आहे की, दाखल केलेल्या आरटीआयवर हे बिहार सरकारचे उत्तर आहे. विश्वास न्यूजने केलेल्या तपासणीत हा व्हायरल संदेश दिशाभूल करणारा असल्याचे आढळून आले.

काय होत आहे व्हायरल?

फेसबुक यूजर Amitabha Choudhary ह्यांनी फेसबुक वर एक मोठी पोस्ट शेअर केली ती खालील प्रकारे आहे:

RTI REPLY OF BIHAR GOVT :

Bihar Cabinet Members.. Their Departments.. Educational Qualifications..

1. Nitish Kumar CM – Engr
2. Tejaswi Yadav – Dy CM – 9th Class Fail
3. Tej Pratap Yadav – Health, Irrigation and Transport – Class 12 Fail
4. Abdul Bari – Finance Minister – 12th Class
5. Bijendra Yadav – Power Minister – Class 10 Fail
6. Manju Verma – Social Welfare – 12th Class
7. Manmohan Jha – Land – 7th Class
8. Madan Sahani – Fertilizers – 10th Class
9. Ashok Chaudhary – Education – 10th Class
10. Vijay Prakash – Laborer – 5th Class
11. Kapil Dev Kamat – Panchayat – 3rd Class
12. Santosh Nirala – SC/ST Department – 12th Class
13. Abdul Jalil – Planning – 8th Class
14. Chandra Shekhar – Disaster Management – 4th Class
15. Jai Kumar Singh – Industries – 10th Class
16. Krishna Chandra Verma – Law – 6th Class
17. Khurshid Feroze – Small Scale Industry – 5th Class
18. Shailesh Kumar – Rural Development – 2nd Class
19. Alok Mehta – Co-operative – 3rd Class
20. Shiva Chandra Ram – Agriculture – Illiterate

Voters: graduates and post-graduates among others😡😭

Suprabhat

हि पोस्ट आणि त्याचा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास:

विश्वास न्यूजने व्हायरल पोस्टमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे सर्व मंत्र्यांचे शिक्षण नीट तपासणे सुरू केले.

आम्ही मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांच्यापासून सुरुवात केली. नितीश कुमार यांच्या निवडणूक प्रतिज्ञापत्रानुसार, त्यांची सर्वोच्च शैक्षणिक पात्रता ही बिहार कॉलेज ऑफ इंजिनीअरिंग, पाटणा येथून बीएससी (इंजिनीरिंग) केले आहे. नितीश कुमार हे खरेच बिहारचे मुख्यमंत्री आहेत जसे दाव्यात सांगण्यात आले आहे.

या व्हायरल पोस्टमध्ये बिहारचे उपमुख्यमंत्री तेजस्वी यादव 9वी नापास असल्याचा दावा करण्यात आला आहे. मात्र, त्यांच्या निवडणूक प्रतिज्ञापत्रानुसार ते नववी पास आहेत. तेजस्वी हे सध्या बिहारचे उपमुख्यमंत्री आहेत हे खरे आहे.

व्हायरल पोस्टमध्ये तेज प्रताप यादव इंटरमेडिएट असल्याचा दावा करण्यात आला आहे. याला त्यांनी निवडणूक प्रतिज्ञापत्राद्वारे दुजोरा दिला आहे. तेज प्रताप यादव हे आरोग्य, पाटबंधारे आणि परिवहन मंत्री नसून ते पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्री आहेत.

व्हायरल पोस्टमधील डेटा सूचित करतो की अब्दुल बारी सिद्दीकी फक्त 12वी पास आहेत. पण त्यांच्याकडे मगध विद्यापीठाच्या एएन कॉलेजमधून पदवी असल्याचे आम्हाला आढळले. व्हायरल पोस्टमध्ये दावा केल्याप्रमाणे अब्दुल बारी हे अर्थमंत्री आहेत.

व्हायरल मेसेजनुसार बिजेंद्र प्रसाद यादव 10वी नापास आहे. मात्र निवडणूक आयोगाच्या वेबसाइटनुसार ते 12वी पास आहेत. व्हायरल पोस्टमध्ये दावा केल्यानुसार बिजेंद्र प्रसाद यादव हे आमदार आहेत आणि ऊर्जा मंत्री नाहीत.

व्हायरल मेसेजमध्ये म्हटल्याप्रमाणे मंजू वर्मा खरंच 12वी पास आहेत. मंजू वर्मा ह्या बिहार विधानसभेच्या सदस्या असून समाजकल्याण मंत्री नाहीत.

व्हायरल झालेल्या मेसेजनुसार, मुरारी मोहन झा यांनी सातवीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे. तथापि, ECI वेबसाईटने वर दिलेल्या माहिती प्रमाणे ते 10वी उत्तीर्ण झाले आहे. मुरारी मोहन झा हे आमदार आहेत आणि भूमी मंत्री नाहीत.

व्हायरल मेसेजनुसार, मदन साहनी हे 10वी पास आहेत. तथापि, ECI वेबसाइटनुसार, ते पदवीधर आहेत. व्हायरल मेसेजमध्ये म्हटल्याप्रमाणे मदन साहनी हे आमदार असून खत मंत्री नाहीत.

व्हायरल मसाजमध्ये म्हटले आहे की, अशोक चौधरी यांचे दहावीपर्यंत शिक्षण झाले आहे. तथापि, त्यांनी पाटणा विद्यापीठातून एमए आणि बोधगया येथील मगध विद्यापीठातून पीएचडी केली आहे. अशोक चौधरी हे शिक्षणमंत्री नसून आमदार आहेत.

व्हायरल झालेल्या मेसेजनुसार विजय प्रकाश हे फक्त पाचवी पास आहे. मात्र त्याने एएन कॉलेजमधून एम.ए. व्हायरल मेसेजमध्ये म्हटल्याप्रमाणे विजय प्रकाश हे कामगार सुधारणांचे माजी मंत्री आहेत आणि सध्या ते मंत्री नाहीत.

व्हायरल पोस्टमध्ये सुचविल्याप्रमाणे कपिल देव कामत 8वी पास आहेत आणि 3री पास नाही. कमल देव कामत हे बिहारचे माजी पंचायत राज मंत्री होते ज्यांचे २०२० मध्ये कोविडमुळे निधन झाले.

व्हायरल झालेल्या मेसेजनुसार संतोष निराला यांनी बारावीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे. तथापि, त्यांनी एएन कॉलेज, पटना येथून बॅचलर पदवी घेतली आहे. संतोष निराला हे माजी परिवहन मंत्री आहेत आणि ते SC/ST विभागाचे प्रमुख नाहीत.

व्हायरल मेसेजनुसार अब्दुल जलील मस्तानने आठवीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे. ECI वेबसाइटनुसार तो पूर्णियामधून 12वी पास आहे. व्हायरल मेसेजनुसार अब्दुल जलील मस्तान हे माजी आमदार आणि नियोजन मंत्री आहेत. ते सध्या कोणतेही मंत्रिपद भूषवत नाहीत.

व्हायरल मेसेजनुसार चंद्र शेखरने चौथीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे परंतु ECI वेबसाइटनुसार तो पदव्युत्तर आहे. चंद्रशेखर हे बिहारचे शिक्षण मंत्री आहेत आणि पदावर दावा केल्याप्रमाणे आपत्ती व्यवस्थापन मंत्री नाहीत.

जय कुमार सिंह यांनी दहावीपर्यंत शिक्षण घेतलेले नसून त्यांच्या निवडणूक प्रतिज्ञापत्रानुसार ते पदवीधर आहेत. पोस्टमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे जय कुमार हे देखील आमदार आहेत आणि उद्योग मंत्री नाहीत.

व्हायरल झालेल्या मेसेजमध्ये कृष्ण चंद्र वर्मा हे बिहारचे मंत्री नाहीत.

खुर्शीद फिरोज अहमद यांनी पाचवीपर्यंत शिक्षण घेतलेले नाही. ते दहावी पास आहे. खुर्शीद फिरोज अहमद हे माजी अल्पसंख्याक कल्याण आणि ऊस उद्योग मंत्री आहेत, सध्या ते कार्यालयात नाहीत.

शैलेश कुमार हे 12वी पास आहे आणि व्हायरल मेसेज नुसार त्याने फक्त 2री इयत्तेपर्यंतच शिक्षण घेतलेले नाही. व्हायरल पोस्टमध्ये म्हटल्यानुसार शैलेश कुमार हे ग्रामीण कार्य विभागाचे मंत्री आहेत.

आलोक मेहता हे पदवीधर आहेत आणि व्हायरल मेसेजच्या सूचनेनुसार त्यांनी फक्त तिसरीपर्यंतच शिक्षण घेतलेले नाही. आलोक मेहता हे बिहारचे आमदार असून मंत्री नाहीत.

आणि शेवटी, शिवचंद्र राम प्रतिज्ञापत्रानुसार पदवीधर आहेत आणि व्हायरल पोस्टमध्ये दावा केल्याप्रमाणे अशिक्षित नाहीत. ते माजी कला, संस्कृती आणि क्रीडा मंत्री आणि माजी आमदार आहेत आणि पदावर दावा केल्यानुसार कृषी मंत्री नाहीत.

तपासाच्या पुढच्या टप्प्यात विश्वास न्यूजने दैनिक जागरणचे बिहार संपादक आलोक मिश्रा यांच्याशी संपर्क साधला. ते म्हणाले, “यादीतील 20 पैकी 12 लोकं मंत्रीमंडळात नाहीत. अशोक चौधरी आणि आलोक मेहता यांनी पीएचडी केली आहे. तेजस्वी यादव 9वी पास आहे तर तेज प्रताप 12वी पास आहेत. कॅबिनेट खात्यांचेही यादीत चुकीचे वर्णन केले आहे. हा संदेश दिशाभूल करणारा आहे. सर्व तपशील खरे नाहीत.” त्यांच्या म्हणण्यानुसार, बिहार सरकारने असे कोणतेही आरटीआय उत्तर जारी केलेले नाही.