Fact Check: युपी च्या सानिया मिर्झा नाही बनल्या फायटर पायलट, व्हायरल पोस्ट मध्ये चित्र देखील त्यांचे नाही

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): उत्तर प्रदेशातील, मिर्झापूर नावाच्या एका गावातील सानिया मिर्झाने एनडीए (नॅशनल डिफेन्स अकादमी) प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण केली. यासोबतच सोशल मीडियावर काही यूजर्स दिशाभूल करणारे दावे करून दुसऱ्या व्यक्तीचे फोटो व्हायरल करत आहेत. सानिया मिर्झा ही देशातील पहिली मुस्लिम फायटर पायलट बनल्याचा दावा करण्यात येत आहे. विश्वास न्यूजने व्हायरल पोस्टची सत्यता तपासली. हा दावा दिशाभूल करणारा असल्याचे समोर आले. तपासात सानियाने नुकतीच एनडीएची परीक्षा उत्तीर्ण केल्याचे समोर आले. पुण्याजवळील खडकवासला येथील नॅशनल डिफेन्स अकॅडेमिमध्ये प्रशिक्षण घेतल्यानंतरच त्यांचा फायटर पायलट होण्याचा मार्ग मोकळा होणार आहे. व्हायरल फोटोमध्ये वापरलेले फोटो तिचे नसून राजौरीतील फायटर पायलट मावया सुदानचे आहेत.

काय होत आहे व्हायरल?

फेसबुक यूजर मोहम्‍मद आसिफ शेख ने 23 डिसेंबर रोजी पोस्ट करून दावा केला, “सानिया मिर्जा बनी देश की पहली मुस्लिम फाइटर पायलट। उत्तरप्रदेश के मिर्जापुर की रहने वाली है सानिया, पिता है टीवी मैकेनिक। बहुत बहुत बधाई।”

ह्या पोस्ट चा कन्टेन्ट इथे जसाच्या तसा बघू शकता. हि पोस्ट फेसबुक, ट्विटर आणि व्हाट्सअँप वर देखील व्हायरल होत आहे. त्याचा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास:
विश्वास न्यूजने त्यामध्ये वापरलेल्या दोन प्रतिमांसह व्हायरल पोस्टची चौकशी सुरू केली. सर्व प्रथम, Google रिव्हर्स इमेज सर्च टूलमध्ये पहिले चित्र अपलोड करून शोध सुरू केला. आम्हाला अनेक वेबसाइट्सवर दोन्ही चित्रे सापडली. इंडियाटाइम वेबसाइटवरील दोन्ही चित्रे वापरून, 22 जून 2021 रोजी असे सांगण्यात आले की जम्मू आणि काश्मीरच्या माव्या सुदान ही पहिली महिला फायटर पायलट आहे. बातम्यांनुसार, माव्या वायुसेनेची प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर फायटर पायलट बनला.

गुगल रिव्हर्स इमेज सर्च टूलचा वापर करून एनडीटीव्हीच्या वेबसाइटवर दुसरे चित्र देखील सापडले. ही प्रतिमा 20 जून 2021 रोजी प्रकाशित झालेल्या बातमीत वापरली गेली. हे छायाचित्र राजौरीतील एका गावातील रहिवासी मावया सुदानचे असल्याचे सांगण्यात आले. त्यांची भारतीय हवाई दलात फ्लाइंग ऑफिसर म्हणून निवड झाली.

तपासादरम्यान, जम्मू-काश्मीरच्या लेफ्टनंट जनरलच्या कार्यालयाच्या अधिकृत ट्विटर हँडलवर मावाया सुदानचा फोटोही सापडला. हे 20 जून 2021 रोजी करण्यात आले.

विश्‍वास न्यूजने तपासाच्या दुसऱ्या टप्प्यात सानिया मिर्झाची माहिती गोळा करण्यास सुरुवात केली. गुगल ओपन सर्च टूलच्या मदतीने, जागरण डॉट कॉमच्या वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या एका बातमीवरून आम्हाला कळले की, उत्तर प्रदेशातील मिर्झापूर जिल्ह्यातील एका छोट्या गावातील मुलगी सानिया मिर्झा एनडीए (नॅशनल डिफेन्स अकादमी) उत्तीर्ण झाली आहे. प्रवेश परीक्षा. मिर्झापूर देहात कोतवाली पोलिस स्टेशन अंतर्गत जासोवर गावात राहणारी सानिया मिर्झाचे वडील टीव्ही मेकॅनिक आहेत. सानियाला देशातील पहिली महिला फायटर पायलट अवनी चतुर्वेदीप्रमाणे फायटर पायलट बनायचे आहे. सानिया 27 डिसेंबर रोजी पुण्यातील खडकवासला एनडीएमध्ये सामील होणार असल्याचे बातमीत सांगण्यात आले. जागरणच्या बातमीत कुठेही सानिया पहिली मुस्लिम फायटर पायलट बनल्याचे लिहिलेले नाही.

अधिक तपास करत विश्वास न्यूजने मिर्झापूर येथील दैनिक जागरणचे प्रभारी मिलन गुप्ता यांच्याशी संपर्क साधला. त्याच्यासोबत व्हायरल पोस्ट शेअर केली. पोस्टमध्ये सानिया मिर्झाचे कोणतेही छायाचित्र नसल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले. सानिया सध्या महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय संरक्षण प्रबोधिनीत प्रशिक्षण घेत आहे. तेथे त्याची चाचणी केली जाईल. परीक्षेत उत्तीर्ण झाल्यानंतरच ती फायटर पायलट बनू शकेल. अशा परिस्थितीत सानिया देशाची पहिली मुस्लिम फायटर पायलट बनली आहे असे म्हणणे चुकीचे ठरेल.

तपासाअंती एनडीएची परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या सानिया मिर्झाशी संबंधित दिशाभूल करणारी पोस्ट टाकणाऱ्या युजरची चौकशी करण्यात आली. मोहम्मद आसिफ शेखच्या सोशल स्कॅनिंगमध्ये असे दिसून आले की युजरने एप्रिल 2016 मध्ये त्याचे खाते तयार केले होते. जौनपूर, यूपी येथील या युजरला 900 हून अधिक लोक फॉलो करतात.