Fact Check: उत्तर प्रदेश च्या अमेठी चे चित्र खोट्या दाव्यासह व्हायरल

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): विविध सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर एक छायाचित्र वेगाने व्हायरल होत आहे. चित्रात एक व्यक्ती महात्मा गांधींच्या पुतळ्यावर बसलेली दिसत आहे. सोशल मीडिया यूजर्स हा फोटो राजस्थानचा असल्याचा दावा करत जातीयवादी दावा करत व्हायरल करत आहेत.

विश्वास न्यूजने व्हायरल झालेल्या पोस्टची चौकशी केली. हा दावा दिशाभूल करणारा असल्याचे सिद्ध झाले. व्हायरल झालेला फोटो उत्तर प्रदेशातील अमेठी जिल्ह्यातील आहे. या चित्राचा राजस्थानशी काहीही संबंध नाही. हे चित्र गेल्या अनेक वर्षांपासून सोशल मीडियावर आहे.

काय होत आहे व्हायरल?

फेसबुक वापरकर्ता संतोष वर्माने ६ मे रोजी आपल्या सोशल मीडिया अकाउंटवर व्हायरल झालेला फोटो शेअर करत लिहिले: “राजस्थान में एक शांतिदूत महात्मा गांधी की प्रतिमा को कुर्सी बनाकर बैठा है यही हरकत अगर किसी हिंदू संगठन के कार्यकर्ताओं ने की होती तो अभी तक चमचे, चाटुकार, गद्दार, कपड़े टुकड़े गेग चूड़ियां तोड़ रहे होते.”

वेगवेगळ्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवरील इतर अनेक वापरकर्ते देखील अशाच दाव्यासह हे चित्र शेअर करत आहेत. पोस्टमधील मजकूर वस्तुस्थिती तपासण्याच्या उद्देशाने लिहिला गेला आहे. पोस्टचा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास:
व्हायरल पोस्टचे सत्य जाणून घेण्यासाठी विश्वास न्यूजने सर्वप्रथम गुगल रिव्हर्स इमेज टूलच्या मदतीने व्हायरल इमेज सर्च केली. जिथे आम्हाला चित्राशी संबंधित कोणतीही विश्वसनीय माहिती सापडली नाही. मग आम्ही यांडेक्स रिव्हर्स इमेज टूलच्या मदतीने व्हायरल चित्र शोधण्यास सुरुवात केली. जिथे आम्हाला व्हायरल चित्राशी संबंधित अनेक जुन्या सोशल मीडिया पोस्ट सापडल्या.

3 ऑक्टोबर 2017 रोजी @Pratigyamishra4 नावाच्या एका ट्विटर प्रोफाइल वरचे एक ट्विट आम्हाला सापडले. ट्विट मध्ये लिहले होते, “बीजेपी के लोगो की हरकतें 2अक्टूबर गांधी जयंती के दिन “अमेठी प्रशासन ध्यान दे अन्यथा अमेठी के युवा सड़को पर होंगे” जय समाजवाद”

फेसबुक यूजर राहुल यादव आणि शिवांगी राजपूतने देखील व्हायरल पोस्ट ऑकटोबर 2017 मध्ये हे शेअर केले होते. ज्यात चित्र अमेठी चे असल्याचे सांगितले गेले.

अधिक माहितीसाठी विश्वास न्यूजने दैनिक जागरणचे अमेठीचे रिपोर्टर दिलीप सिंग यांच्याशी संपर्क साधला. त्यांनी आम्हाला सांगितले की, “हे चित्र अमेठीच्या गांधी चौकात भरत मिलापच्या वेळी काढले होते. तेव्हा तेथे मोठी गर्दी झाली होती. गर्दीतला एक माणूस तिथे बसला. ज्याचा फोटो सोशल मीडियावर व्हायरल झाला होता. व्हायरल झालेल्या चित्रात कोणताही जातीय अँगल नाही.”

तपासाच्या शेवटी, आम्ही वापरकर्त्याचे सामाजिक स्कॅनिंग केले ज्याने बनावट दाव्यासह छायाचित्र शेअर केले. फेसबुक यूजर संतोष वर्मा हा मध्य प्रदेशातील देवास जिल्ह्यातील रहिवासी आहे. फेसबुकवर त्यांचे २ हजारांहून अधिक फॉलोअर्स आहेत. वापरकर्ता राजकीय पक्षाशी संबंधित आहे.

विश्‍वास न्यूज पुतळ्यावर बसलेल्या व्यक्तीच्या धर्माची स्वतंत्रपणे पुष्टी केली नाही. पण हे चित्र यूपीचे आहे, राजस्थानचे नाही हे निश्चित.