Fact Check: देशात नाही लागत आहे ७२ तासांचं लोकडाऊन, व्हायरल पोस्ट खोटी

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): चीनमध्ये कोरोनाचा वाढता धोका पाहता देशालाही याबाबत सतर्क राहण्यास सांगण्यात आले आहे. दरम्यान, सोशल मीडियावर काही यूजर्स दावा करत आहेत की देशात लॉकडाऊन होणार आहे. एका वापरकर्त्याने व्हिडिओ शेअर करत दावा केला आहे की, देशात 72 तास लॉकडाऊन आहे. त्याच वेळी, व्हिडिओ शेअर करताना, दुसर्या वापरकर्त्याने लिहिले आहे की राजस्थानमध्ये उद्यापासून 31 मार्चपर्यंत लॉकडाऊन आहे.

विश्वास न्यूजला त्यांच्या तपासणीत आढळून आले की केंद्र सरकारने अद्याप कोणताही लॉकडाऊन लागू केलेला नाही. व्हायरल पोस्ट आणि व्हिडिओ जुना आहे. सोशल मीडिया वापरकर्ते भ्रामक दावे करून ते व्हायरल करत आहेत.

काय होत आहे व्हायरल?
फेसबुक यूजर News Live Hindi (आर्काइव्ह लिंक) ने 2 जानेवरी रोजी व्हिडिओ पोस्ट करून दावा केला,

अभी अभी आई देश के लिए 72 घंटे का Lockdown बेहद बुरी खबर,स्कूल बंद Pm मोदी का बड़ा फैसला/Today News
इस पर लगे थंबनेल में लिखा है कि देश में चार घंटे बाद संपूर्ण लॉकडाउन लग जाएगा। सुबह 9 बजे मोदी ने लाइव घोषणा की।

News Live Hindi (आर्काइव लिंक) यूजर ने 1 जानेवारी रोजी असाच एक दुसरा व्हिडिओ पोस्ट करून हाच दावा केला.

इंस्टा यूजर kishan_prajapati_007_ (आर्काइव लिंक) ने 27 डिसेंबर 2022 रोजी व्हिडिओ पोस्ट करून दावा केला कि राजस्थान मध्ये उद्या पासून 31 मार्च पर्यंत लोकडाऊन राहील.

तपास:

व्हायरल दाव्याची सत्यता तपासण्यासाठी आम्ही प्रथम व्हिडिओ काळजीपूर्वक पाहिला. यात फक्त थंबनेलवर लॉकडाऊनबद्दल बोलले आहे, परंतु व्हिडिओमध्ये लॉकडाऊनबद्दल कोणतीही चर्चा नाही.

यानंतर, आम्ही कीवर्डसह याबद्दल गूगल वर शोधले, परंतु आम्हाला अलीकडे देशात लॉकडाऊनची कोणतीही बातमी सापडली नाही. 24 मार्च 2020 रोजी जागरणमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या बातमीनुसार, पंतप्रधान मोदींनी कोरोनाचा सामना करण्यासाठी देशभरात 21 दिवसांच्या लॉकडाऊनची घोषणा केली आहे. 24 मार्च रोजी रात्री 8 वाजता पंतप्रधानांनी देशाला संबोधित केले. त्यांनी देशवासियांना लॉकडाऊनचे गांभीर्याने पालन करण्याचे आवाहन केले.

24 मार्च 2020 रोजी एनडीटीव्ही इंडियाच्या यूट्यूब चॅनेलवर याविषयीची व्हिडिओ बातमी देखील अपलोड करण्यात आली आहे. त्यानुसार आज रात्री 12 वाजल्यापासून संपूर्ण देशात 21 दिवसांचा लॉकडाऊन लागू करण्यात आला आहे. तथापि, आम्हाला शोधात अशी कोणतीही बातमी सापडली नाही, ज्यामुळे हे सिद्ध होईल की देशात लॉकडाऊन लागू करण्यात आला आहे.

यानंतर, आम्ही राजस्थानमध्ये ३१ मार्चपर्यंत लॉकडाऊन लागू केला जाईल या दाव्याची चौकशी केली. 21 मार्च 2020 रोजी ABP च्या YouTube चॅनेलवर एक व्हिडिओ बातमी अपलोड करण्यात आली आहे. यामध्ये व्हायरल झालेले व्हिडिओ पाहायला मिळतात. याचा अर्थ हा व्हिडिओ सुमारे तीन वर्षे जुना आहे, अलीकडील नाही.

या संदर्भात आम्ही गृह मंत्रालयाचे काम पाहणारे ज्येष्ठ पत्रकार अमित शर्मा यांच्याशी बोललो. ते म्हणतात, ‘लॉकडाऊनबाबत सोशल मीडियावर खोट्या पोस्ट व्हायरल होत आहेत. हे योग्य नाही.’

आम्ही फेक पोस्ट शेअर करणाऱ्या ‘न्यूज लाइव्ह हिंदी’ फेसबुक युजरचे फेसबुक पेज स्कॅन केले. सुमारे 9300 वापरकर्ते 23 डिसेंबर 2022 रोजी तयार केलेल्या या पृष्ठाचे अनुसरण करतात. या पेजवरील काही पोस्ट अशाच लॉकडाउनचा दावा करणाऱ्या आढळल्या.

निष्कर्ष: देशभरात ७२ तासांचा लोकडाऊन लागणार असल्याचा दावा खोटा आहे, यासोबतच राजस्थानमधील लॉकडाऊनची पोस्टही खोटी आहे. अशी कोणतीही घोषणा झालेली नाही.

टॅग्स

• COVID19
• Fact Check
• fake news
• Lockdown