Fact Check: कर्नाटक चे चित्र प्रयागराज च्या नाग वासुकी मंदिर ची मूर्ती सांगून व्हायरल

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): सोशल मीडिया वर एक चित्र व्हायरल होत आहे, चित्राबरोबर हा दावा करण्यात येत आहे कि हे चित्र प्रयाग च्या नाग वासुकी मंदिर चे आहे आणि मूर्ती एकाच दगडाला कापून बनवण्यात आले आहे. पोस्ट ला खरे समजून बाकी लोकं देखील हि पोस्ट शेअर करत आहे. विश्वास न्यूज ने व्हायरल पोस्ट चा तपास केले असल्यास हा दावा खोटा असल्याचे समजले. व्हायरल चित्र कर्नाटक च्या उत्सव रॉक गार्डन च्या एका आर्टिस्टिक बनियान ट्री चे आहे, जे चुकीच्या दाव्यासह व्हायरल होत आहे.

काय होत आहे व्हायरल?
फेसबुक यूजर “Bkraj” ने 7 जून ने चित्र शेअर केले आणि लिहले: ”यह मूर्ति एक ही पत्थर को काटकर,  बनाई गई है,कैसे बनाई ! यह भगवान जाने, या बनाने वाला…नाग-वासुकि मन्दिर, प्रयागराज क्या लग रहा है बरगद का पेड़ ??? जी नही ये नक्कशी पत्थर पर की गयी है। सनातन धर्म में ऐसी ऐसी बेजोड़ चीजें है जिन्हें देखकर वैज्ञानिक आज भी अपना विस्मित हैँ, मगर समझ नही पाते कि ये कैसे बना होगा! वो अद्भुत कारीगर कैसे दिखते होंगे, उन्हें वो कमाल का कौशल किनसे मिला होगा!!और हम हैं कि ताजमहल को देख कर पागल हुए जा रहे हैं। प्रचार करें अपने सनातन के अविश्वसनीय मंदिरो का।।”

बरेच यूजर्स अश्याच दाव्यासह हि पोस्ट शेअर करत आहे. पोस्ट चा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास:
विश्वास न्यूजने गुगल रिव्हर्स इमेज सर्चने तपास सुरू केला. आम्ही व्हायरल इमेज गुगल रिव्हर्स इमेजवर अपलोड केली. हे चित्र अनेक ठिकाणी पाहायला मिळाले. where-is-this.com या वेबसाइटवर देखील आढळले. चित्राच्या कॅप्शनमध्ये लिहिले आहे, “चित्र कर्नाटकातील उत्सव रॉक गार्डनची आहे.” मूळ चित्र येथे पाहिले जाऊ शकते.

व्हायरल झालेल्या चित्रासारखेच चित्र utsavrock.com या वेबसाइटवरही पाहता येईल. वेबसाइटवर दिलेल्या वर्णनानुसार, ‘द ग्रेट वटवृक्ष’ ही कर्नाटकातील तीन महान कलाकारांना श्रद्धांजली आहे – Dr M. V. Minajigi, Shri D. V. Halabhavi आणि Shri T. P. Akki. यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली स्वातंत्र्यापूर्वी या कलाकारांनी कला शिक्षक आणि कलाकार घडवण्यासाठी ललित कला महाविद्यालयांची स्थापना केली. कलाकाराने आपल्या मुलांसह झाडाच्या फांद्या आणि मुळांच्या मागे लपलेला निसर्ग माता सादर केला आहे. झाडात अनेक जीव असतात. जसे – पक्षी, साप आणि माकडे जे सर्व निसर्गाने आनंदी आहेत. येथे वटवृक्षाच्या मुळांची तुलना शहाणपणाशी केली आहे. वटवृक्षाच्या फांद्या आणि मुळांप्रमाणेच कला ही पृथ्वीवर पसरते आणि त्यामुळे परिसरात आनंद निर्माण होतो.

आम्हाला “kannadatimes.com” वर व्हायरल चित्र देखील सापडले. या वेबसाईटवर व्हायरल झालेल्या फोटोंसोबतच कर्नाटकच्या उत्सव रॉक गार्डनचे आणखी अनेक फोटो आहेत. येथेही कर्नाटकचे उत्सव रॉक गार्डन असे वर्णन केले आहे.

आम्ही प्रयागराजमधील नाग वासुकी मंदिराबद्दल गुगलवर शोधले. आम्हाला या चित्राशी संबंधित कोणतीही माहिती मिळालेली नाही.

व्हायरल चित्राचे सत्य जाणून घेण्यासाठी आम्ही प्रयागराज सेवा समितीचे सचिव तीर्थराज पांडे यांच्याशी संपर्क साधला. त्यांनी आम्हाला सांगितले, ‘प्रयागराजच्या दारागंज परिसरात नागवासुकीचे प्राचीन मंदिर आहे, पण त्यात अशी मूर्ती नाही. त्यात वासुकी नागाची एकच मूर्ती आहे. इंटरनेट मीडियावर व्हायरल झालेला हा फोटो प्रयागराजमधील नागवासुकी मंदिराचा नाही. हे कुठले दुसरीकडचे चित्र आहे. ,

हा फोटो यापूर्वीही अशाच दाव्यासह व्हायरल झाला होता, ज्याची सत्यता विश्वास न्यूजने केली होती. तुम्ही आमचे पूर्वीचे अन्वेषण येथे वाचू शकता.

शेवटी आम्ही फेक पोस्ट करणाऱ्या युजरची तपासणी केली. युजरच्या फेसबुक प्रोफाईलवरून आम्हाला कळले की युजर 298 ला फॉलो करत आहे. हे पेज 19 नोव्हेंबर 2019 रोजी तयार केले गेले.