Fact Check: डिजिटल वॉलेट फ्रॉड बद्दल सांगताना RBI च्या गव्हर्नर चा व्हिडिओ एडिटेड आणि फेक
आरबीआय गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांच्या नावाने व्हायरल होत असलेला व्हिडिओ बनावट आहे आणि डिजिटल वॉलेट फसवणूक आणि ते अवरोधित करण्यासाठी उपाययोजना स्पष्ट करण्याच्या दाव्यासह संपादित केला आहे. व्हायरल व्हिडिओमधील एडिटिंगच्या मदतीने, दुसर्‍या यूट्यूबरचे ऑडिओ आणि व्हिज्युअल एकत्र केले जात आहेत आणि चुकीचा दावा केला जात आहे.
- By: Abhishek Parashar
- Published: Oct 7, 2022 at 12:39 PM
नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे (RBI) गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांचा एक व्हिडिओ विविध सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल होत आहे, ज्यामध्ये त्यांना फोन चोरी आणि डिजिटल वॉलेट फसवणूक झाल्यास वॉलेट खाते ब्लॉक करण्याच्या उपायांबद्दल सांगितले जात आहे. ते पाहिले आणि ऐकले जाऊ शकते. विश्वास न्यूजच्या व्हॉट्सअॅप चॅटबॉट नंबर +91 9599299372 वर अनेक वापरकर्त्यांनी हा व्हिडिओ पाठवून सत्य सांगण्याची विनंती केली आहे.
आमच्या तपासात हा व्हायरल व्हिडिओ खोटा आणि अल्टर्ड असल्याचे समजले. व्हिडिओ मध्ये ऐकू येत असलेला आवाज आरबीआई गवर्नर शक्तिकांत दास ह्यांचा नाही आहे, हा एडिटेड आहे.
काय होत आहे व्हायरल?
RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी केलेले आवाहन लक्षात घेऊन ट्विटरवर अनेक युजर्सनी हा व्हिडिओ शेअर केला आहे.
त्याचवेळी, विश्वास न्यूजच्या टिपलाइनवर, अनेक वापरकर्त्यांनी हा व्हिडिओ पाठवला आहे आणि त्याचे सत्य सांगण्याची विनंती केली आहे.
तपास:
व्हायरल व्हिडिओमध्ये आरबीआय गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांच्या मागे आरबीआयचा मोठा लोगो दिसत आहे. आरबीआयच्या यूट्यूब चॅनलवरील व्हिडिओ पाहून हे स्पष्ट होते की हे आरबीआय गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी मीडियाला दिलेल्या विधानांपैकी एक आहे. व्हायरल व्हिडिओमध्ये शक्तीदान दास दिसत असलेल्या टिपिकल पोशाखासारखाच एक व्हिडिओ सुमारे एक वर्षापूर्वी आरबीआयच्या यूट्यूब चॅनेलवर अपलोड करण्यात आला होता.
दोन्ही व्हिडिओंच्या स्क्रीनशॉटमधील समानता खाली दर्शविलेल्या कोलाजमध्ये स्पष्टपणे दिसून येते.
5 मे 2021 रोजी त्यांनी अपलोड केलेला हा व्हिडिओ लाइव्ह करण्यात आला आणि या संबोधनादरम्यान शक्तीकांत दास यांनी कोविड-19 संक्रमणाच्या संदर्भात अर्थव्यवस्थेबाबत महत्त्वपूर्ण घोषणा केल्या.
त्यांच्या पत्त्याचे संपूर्ण विधान आरबीआयच्या वेबसाइटवर देखील उपलब्ध आहे, ज्यामध्ये आरबीआय गव्हर्नरने तत्कालीन आर्थिक परिस्थितीचा आढावा घेताना अतिरिक्त मदत उपायांची घोषणा केली होती.
सुमारे अर्ध्या तासाच्या संपूर्ण भाषणात त्यांनी पाकीटातील पैसे किंवा त्यासंबंधीच्या धमक्यांबद्दल कुठेही बोलले नाही. RBI अधिकृतपणे सोशल मीडियाच्या वेगवेगळ्या प्लॅटफॉर्मवर उपस्थित आहे. आरबीआयच्या ट्विटर हँडलने पीआयबीचे ट्विट रिट्विट करताना व्हायरल व्हिडिओ बनावट असल्याचे म्हटले आहे.
व्हिडिओमध्ये ऐकू येणारा आवाज आरबीआय गव्हर्नरचा नाही, असे ट्विटमध्ये स्पष्टपणे नमूद करण्यात आले आहे. व्हिडिओसह ऐकलेल्या आवाजाचा स्रोत शोधण्यासाठी सोशल मीडियावर शोध घेतला. व्हायरल व्हिडिओमध्ये डिजिटल वॉलेट आणि हेल्पलाइन क्रमांक नमूद केले आहेत, म्हणून आम्ही ते कीवर्ड वापरून शोधले. शोध परिणाम म्हणून, आम्हाला 13 ऑगस्ट 2022 रोजी ‘रील शॉर्ट्स’ यूट्यूब चॅनलवर अपलोड केलेला एक व्हिडिओ आढळला, ज्यामध्ये मोबाइल चोरी झाल्यास डिजिटल वॉलेट ब्लॉक करण्याचे सांगितले आहे. व्हायरल झालेल्या व्हिडिओमध्ये त्याच व्हिडिओचे व्हिज्युअल आणि ऑडिओ वापरण्यात आले आहेत.
आरबीआय गव्हर्नरच्या नावाने डिजिटल वॉलेट ब्लॉक करण्याच्या उपाययोजना सांगणारा व्हिडिओ संपादित आणि बनावट असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. व्हायरल व्हिडिओबाबत आम्ही आरबीआयच्या प्रवक्त्याशी संपर्क साधला. ते म्हणाले, ‘व्हायरल होत असलेला व्हिडिओ खोटा आहे आणि आरबीआयच्या ट्विटर हँडलवरूनही माहिती देण्यात आली आहे.’
निष्कर्ष: आरबीआय गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांच्या नावाने व्हायरल होत असलेला व्हिडिओ बनावट आहे आणि डिजिटल वॉलेट फसवणूक आणि ते अवरोधित करण्यासाठी उपाययोजना स्पष्ट करण्याच्या दाव्यासह संपादित केला आहे. व्हायरल व्हिडिओमधील एडिटिंगच्या मदतीने, दुसर्‍या यूट्यूबरचे ऑडिओ आणि व्हिज्युअल एकत्र केले जात आहेत आणि चुकीचा दावा केला जात आहे.
- Claim Review : डिजिटल वॉलेट फ्रॉड बद्दल सांगताना आरबीआय गव्हर्नर चा व्हिडिओ
- Claimed By : Twitter User-BlacknWhite
- Fact Check : False
Know the truth! If you have any doubts about any information or a rumor, do let us know!
Knowing the truth is your right. If you feel any information is doubtful and it can impact the society or nation, send it to us by any of the sources mentioned below.
