Fact Check: खोबरेल तेल डेंग्यूला प्रतिबंध करण्यास मदत करते असा दावा करणारी पोस्ट खोटी आहे

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): विश्वास न्यूजला व्हाट्सअँप चॅटबॉट, +91 95992 99372 वर एक दावा प्राप्त झाला. दाव्यात असे म्हटले आहे की तिरुपती येथील श्री साईसुधा रुग्णालयातील एक डॉक्टर बी सुकुमार यांनी दावा केला आहे की गुडघ्याखाली खोबरेल तेल वापरून डेंग्यू बरा होऊ शकतो. विश्वास न्यूजने व्हायरल केलेला दावा खोटा असल्याचे आढळले. यापूर्वीही विश्वास न्यूजने याच दाव्यावर काम केले होते आणि ते खोटे असल्याचे आढळले होते.

काय होत आहे व्हायरल?
फेसबुक यूजर Ismahi Muhtasim Musa ह्यांनी Holy Apartments Ltd ह्या ग्रुप वर एक चित्र पोस्ट केले ज्यात इंग्रजीत लिहले होते, ‘This message is to inform you all that Dengue viral is going on. So please use coconut oil below your knees till your footsteps. It is a antibiotic. And a Dengue mosquito can not fly higher than knees. So please keep this in mind.‘

भाषांतर: हा मेसेज तुम्हा सर्वांना कळवण्यासाठी आहे की डेंग्यू व्हायरल होत आहे. त्यामुळे गुडघ्याखाली खोबरेल तेलाचा वापर करा. हे एक प्रतिजैविक आहे. आणि डेंग्यूचा डास गुडघ्यापेक्षा उंच उडू शकत नाही. त्यामुळे कृपया हे लक्षात ठेवा.

यूजर नि Dr B Sukumar ह्यांनी असे म्हंटले असा दावा केला होता.

हि पोस्ट आणि त्याचा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास:

विश्वास न्यूजने तिरुपतीच्या श्री साईसुधा हॉस्पिटलमधील डॉ बी सुकुमार ह्यांना संपर्क करून तपास सुरू केला. डॉ बी सुकुमार म्हणाले, “व्हायरल मेसेज खोटा आहे. गेल्या 8 वर्षांपासून हा मेसेज सोशल नेटवर्किंग साइटवर माझ्या नावाने व्हायरल होत आहे. मी डेंग्यूसाठी खोबरेल तेल कधीच लिहून दिलेले नाही.“

त्यानंतर आम्ही सीडीसी वेबसाइट तपासली. डेंग्यू टाळण्यासाठी वेबसाइटने पुढील गोष्टी सुचवल्या आहेत.
कीटकनाशक वापरा, लांब बाह्यांचे शर्ट आणि लांब पँट घाला आणि तुमच्या घराच्या आत आणि बाहेर डासांवर नियंत्रण ठेवा.

आम्ही जागतिक आरोग्य संघटना, डब्ल्यूएचओ वेबसाइट देखील तपासली. डेंग्यू आणि गंभीर डेंग्यूच्या उपचारांसाठी, वेबसाइटने नमूद केले आहे, “डेंग्यू तापाविरूद्ध कोणतीही विशिष्ट लस किंवा अँटीव्हायरल उपचार नाहीत. ताप कमी करण्यासाठी पॅरासिटामॉलचा वापर सूचित केला जातो. ऍस्पिरिन आणि संबंधित नॉन-स्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी ड्रग्स (NSAIs) जसे की कारण ibuprofen टाळावे.”

वेबसाइटवर कुठेही खोबरेल तेलाचा उल्लेख नाही.

तपासाच्या पुढच्या टप्प्यात आम्ही डॉ सजल बन्सल यांच्याशी संपर्क साधला. त्यांनी आम्हाला माहिती दिली, “डेंग्यू हा डासांपासून जन्माला येणारा आजार आहे आणि तो केवळ डास चावण्यापासून रोखता येऊ शकतो. इतर कोणतेही प्रतिबंधात्मक उपाय नाहीत.”

तपासाच्या शेवटच्या टप्प्यात आम्ही व्हायरल पोस्ट शेअर करणाऱ्या वापरकर्त्याची सामाजिक पार्श्वभूमी तपासली. इस्माही मुहतासिम मुसा हा बांगलादेशातील ढाका येथील रहिवासी असल्याचे आम्हाला आढळून आले. ऑगस्ट 2011 मध्ये त्यांनी फेसबुक जॉईन केले.