Fact Check: लद्दाख मध्ये सैन्य वाहनाच्या अपघातात 6 जावं शाहिद झाल्याच्या घटनेला, सेनेनी खोटे असल्याचे सांगितले, व्हायरल चित्र जुने

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): भारतीय लष्कराशी संबंधित एक बातमी आणि काही छायाचित्रे सोशल मीडियावर शेअर केली जात आहेत. छायाचित्रांमध्ये भारतीय लष्कराचे हेलिकॉप्टर आणि अपघातग्रस्त वाहने दिसत आहेत. हे शेअर करून, वापरकर्ते असा दावा करत आहेत की सकाळी लडाखहून दुसऱ्या ग्लेशियरकडे जात असताना भारतीय लष्कराच्या ताफ्याच्या तीन वाहनांना भूस्खलनाचा तडाखा बसला, ज्यामध्ये लष्कराचे 6 जवान शहीद झाले. हा दावा पोस्ट करून युजर्स सैनिकांना श्रद्धांजली अर्पण करत आहेत.

विश्वास न्यूजच्या तपासात ही व्हायरल पोस्ट खोटी असल्याचे समोर आले. व्हायरल झालेली तीन छायाचित्रेही जुनी आहेत, त्यांचा अलीकडच्या काळाशी काहीही संबंध नाही. लष्कराच्या अधिकाऱ्याने अशी कोणतीही बातमी खोटी असल्याचे म्हटले आहे.

काय होत आहे व्हायरल?

फेसबुक यूजर Mahendra Galwa (आर्काइव्ह लिंक) ने 9 ऑक्टोबर रोजी चित्र पोस्ट करून लिहले,

जम्मू-कश्मीर से दुखद ख़बर है..
सुबह के वक्त लद्दाख से सेकेंड ग्लेशियर के लिए जाते हुए भारतीय सेना के कॉन्वॉय के तीन वाहन भारी भूस्खलन की चपेट में आ गए,जिसमें सेना के 6 जवान शहीद हो गए।
वीर जवानों को कोटि कोटि नमन !!
घायल जवानों की भगवान रक्षा करें भावपूर्ण श्रद्धांजलि वीर सपूतों को!!

तपास:

व्हायरल दाव्याची चौकशी करण्यासाठी, आम्ही प्रथम गूगल वर कीवर्डसह एक ओपन सर्च केला. हिंदुस्थानमध्ये 7 ऑक्टोबर 2022 रोजी प्रसिद्ध झालेल्या बातमीनुसार लडाखमध्ये भूस्खलनामुळे 6 जवान शहीद झाल्याची बातमी लष्कराने फेटाळून लावली आहे. लडाखमध्ये लष्कराच्या तीन वाहनांना भूस्खलनाचा फटका बसल्याचा दावा करण्यात आला आहे. या अपघातात 6 जवान शहीद झाले. लष्कराने अशा बातम्या फेटाळून लावल्या आहेत. या व्यतिरिक्त, आम्हाला ही बातमी इतर कोणत्याही विश्वसनीय वेबसाइटवर सापडली नाही, ज्यामुळे या दाव्याची पुष्टी होईल.

यानंतर आम्ही पोस्टमध्ये दिलेली छायाचित्रे तपासली. हेलिकॉप्टरच्या पहिल्या फोटोपासून सुरुवात करूया. गूगल रिव्हर्स इमेज सर्च करून, आम्हाला ही इमेज 8 ऑक्टोबर 2019 रोजी News18 मध्ये प्रकाशित झालेल्या अहवालात आढळली. यामध्ये भारतीय हवाई दलाच्या हेलिकॉप्टरची माहिती देण्यात आली आहे. म्हणजे पहिले चित्र अलीकडचे नाही.

जेव्हा आम्ही गूगल रिव्हर्स इमेज वरून दुसरी इमेज शोधली तेव्हा आम्हाला हे चित्र East Mojo वर आढळले. हि रिपोर्ट 18 ऑक्टोबर 2019 रोजी प्रकाशित करण्यात आला आहे आणि 23 फेब्रुवारी 2021 रोजी अपडेट करण्यात आले आहे. त्यानुसार अरुणाचल प्रदेशमध्ये लष्करी वाहन अपघातात एका जवानाचा मृत्यू झाला. म्हणजे ते जुने आहे.

गुगल रिव्हर्स इमेज सर्चमध्ये, 19 सप्टेंबर 2020 रोजी ग्रेटर काश्मीर वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या बातम्यांमध्ये आम्हाला तिसरा फोटो सापडला. त्यानुसार पुलवामा येथे लष्करी वाहनाचा अपघात झाला. यामध्ये दोन जवान जखमी झाले आहेत. हे चित्रही जुनेच निघाले.

आम्हाला कोणत्याही वेबसाइटवर शेवटचे चित्र सापडले नाही, त्यामुळे आम्ही त्याची पुष्टी करू शकत नाही.

या पोस्टच्या अधिक तपशीलांसाठी आम्ही भारतीय लष्कराच्या पीआरओशी संपर्क साधला. त्यांनी व्हायरल झालेल्या पोस्टला बनावट म्हटले.

याबाबत जम्मू दैनिक जागरणचे रिपोर्टर राहुल शर्मा म्हणतात, ‘अशी कोणतीही बातमी नाही. असे काही घडले असते तर मला कळले असते. होय, लडाखमध्ये २७ मे रोजी झालेल्या अपघातात लष्कराचे ७ जवान शहीद झाले होते. ऑक्टोबरमध्ये अशी कोणतीही घटना घडलेली नाही.

आम्ही फेक पोस्ट शेअर करणाऱ्या ‘महेंद्र गालवा’ या फेसबुक पेजला स्कॅन केले. 27 मार्च 2020 रोजी बनवलेल्या या पेजला सुमारे 24 हजार लोक फॉलो करतात.

निष्कर्ष: अलीकडेच लडाखमध्ये लष्कराच्या वाहन अपघातात शहीद झालेल्या 6 जवानांची पोस्ट खोटी आहे. अलीकडच्या काळात लडाखमध्ये अशी कोणतीही घटना घडलेली नाही. लष्करानेही अशा बातम्या खोट्या असल्याचे +म्हटले आहे.

टॅग्स

• Fact Check
• fake news
• Ladakh
• ladakh Army Vehicle Accident