Fact Check : होळी ला प्रकाशित झालेली एक मजेशीर बातमी लोकं आता खरे समजून शेअर करत आहे

नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): सोशल मीडिया च्या विभिन्न प्लॅटफॉर्म वर एक पोस्ट व्हायरल होत आहे ज्यात एका वृत्तपत्राचे कात्रण दिसते. ह्या पोस्ट सोबत दावा करण्यात येत आहे कि जर वोट नाही केले तर अकाउंट मधून 350 रुपये कटतील. विश्वास न्यूज ने आधी देखील ह्या पोस्ट चा तपास केला होता. तपासात कळले कि हि बातमी होळी ला प्रकाशित झालेली एक मजेशीर बातमी आहे जी लोकं आता खरी समजून शेअर करत आहेत.

काय होत आहे व्हायरल?
फेसबुक यूजर महेंद्र बिष्ट यांनी 29 नोव्हेंबर रोजी एक ग्रुप ‘धौलाखेड़ा, अर्जुनपुर, हलद्वानी’ वर पोस्ट केले: ‘नही दिया वोट तो बैंक अकाउंट कटेंगे 350 रुपये : आयोग, चुनाव आयोग ने कोर्ट से पहले ही ले ली मंजूरी। अकाउंट नही है तो मोबाइल रिचार्ज से कटेगा पैसा।’

ह्या पोस्ट चा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.

तपास;

व्हायरल झालेल्या पोस्टचे सत्य जाणून घेण्यासाठी विश्वास न्यूजने सर्वप्रथम व्हायरल न्यूजच्या आधारे गुगल सर्च करण्यास सुरुवात केली. आम्हाला 28 मार्च 2019 रोजी नवभारत टाइम्सच्या वेबसाईटवर हवाबाजी नावाची एक कथा सापडली. त्याचा मजकूर तोच होता जो व्हायरल झालेल्या वृत्तपत्राच्या कटिंगमध्ये आहे. त्यामध्ये या बातमीत तथ्य नाही, असे डिस्क्लेमर लिहिले होते. हा विनोद असून कुणाला दुखावण्याचा हेतू नाही.याशिवाय बुरा ना मानो होली है असे देखील लिहले होते. होळीच्या निमित्ताने हा मजेशीर टोन असलेला मजकूर नवभारत टाइम्सने प्रकाशित केल्याचे स्पष्ट झाले. संपूर्ण कथा येथे वाचता येईल.

#FakeNewsAlert
It has come to our notice that the following fake news is again being circulated in some whats app groups and social media. @PIBFactCheck https://t.co/FEtIhgzJ7N pic.twitter.com/UVPpoDqOHh

— Spokesperson ECI (@SpokespersonECI) November 29, 2021

तपासादरम्यान विश्वास न्यूजने निवडणूक आयोगाच्या प्रवक्त्याचे अधिकृत ट्विटर हँडल स्कॅन केले. आम्हाला 29 नोव्हेंबर 2021 रोजीचे ट्विट आढळले. यामध्ये व्हायरल केलेले कटिंग बनावट असल्याचे सांगण्यात आले.

या ट्विटसोबतच आम्हाला आणखी एक ट्विट मिळाले आहे. नवभारत टाइम्स वृत्तपत्रात प्रकाशित झालेले खंडन 23 मार्च 2019 रोजीच्या या ट्विटमध्ये पोस्ट करण्यात आले होते. त्यात असे लिहिले होते की, दरवर्षीप्रमाणे यंदाही होळीच्या दिवशी 21 मार्च रोजी NBT ने पहिल्या पानावर मजेशीर बातमी प्रकाशित केली होती. निवडणुकीत अनेक वाचक मतदानासाठी गेले नाहीत, तर खात्यातून 350 रुपये कापले जातील, ही बातमी खरी असल्याचा भ्रम आहे. मजेशीर बातमीने वाचकांचा भ्रमनिरास झाला असेल तर नवभारत टाइम्सला खेद वाटतो.

तपास सुरू ठेवत विश्वास न्यूजने निवडणूक आयोगाच्या प्रवक्त्या शेफाली सरन ह्यांना संपर्क केला. त्यांनी व्हायरल झालेली पोस्ट खोटी असल्याचे सांगितले.

तपासाअंती, आम्हाला हे जाणून घ्यायचे होते की मजेदार बातमी खरी म्हणून शेअर करणारा यूजर कोण आहे. फेसबुक यूजर महेंद्र बिष्टच्या सोशल स्कॅनिंगवरून आम्हाला कळले की युजरने जून 2010 मध्ये त्याचे अकाउंट बनवले होते. वापरकर्ता राणीखेत येथील रहिवासी आहे.

निष्कर्ष: विश्वास न्यूजच्या तपासात व्हायरल पोस्ट बनावट असल्याचे सिद्ध झाले. होळीच्या दिवशी प्रकाशित झालेली एक बातमी खरी असल्याचे मानून लोकांनी व्हायरल केल्याचे आम्हाला समजले.

टॅग्स

• eC
• Election
• Fact Check
• Holi
• vote