ફેક્ટ ચેકઃ પ્રચારના ઈરાદાથી ફરી એક વખત અંગ્રેજી અખબાર વાંચતા રાહુલ ગાંધીની તસવીર વાયરલ

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ ન્યૂઝ): રાહુલ ગાંધીની ‘ભારત જોડો યાત્રા’ વચ્ચે તેમની એક તસવીર સોશિયલ મીડિયા પર ઝડપથી વાયરલ થઈ રહી છે. તસવીરમાં રાહુલ ગાંધી એક અખબાર વાંચતા જોઈ શકાય છે. જેના પહેલા અને છેલ્લા પેજ કન્નડ ભાષામાં લખેલા છે. રાહુલ ગાંધીની આ તસવીર એવા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહી છે કે તેઓ કન્નડ ભાષાનું અખબાર વાંચી રહ્યા છે.

વિશ્વાસ ન્યૂઝને તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે રાહુલ ગાંધી નેશનલ હેરાલ્ડ અખબાર (અંગ્રેજી) વાંચતા હતા. તેના પહેલા અને છેલ્લા પેજ પર કન્નડમાં જાહેરાતો છપાઈ હતી. અમારી તપાસમાં આ દાવો ગેરમાર્ગે દોરનારો અને રાહુલ ગાંધી વિરુદ્ધ પ્રચાર હોવાનું જણાયું છે.

શું છે વાયરલ પોસ્ટમાં?

ફેસબુક યુઝર હિન્દુસ્તાન ટીવીએ 9 ડિસેમ્બરે વાયરલ તસવીર શેર કરી હતી. રાહુલ ગાંધીની તસવીર સાથેની પોસ્ટમાં લખ્યું છે, “જેને હિન્દી બરાબર નથી આવડતું, તે કન્નડ અખબાર વાંચી રહ્યો છે… મનોરંજનની કોઈ કમી બાકી નથી.

આ વીડિયોને સમાન દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે. પોસ્ટની આર્કાઇવ કરેલી લિંક અહીં જોઈ શકો છો.

તપાસ

વાયરલ દાવાની સત્યતા ચકાસવા માટે અમે ફોટાની ગૂગલ રિવર્સ ઇમેજ સર્ચ કર્યું. આ દરમિયાન અમને ફાયનાન્સિયલ એક્સપ્રેસની વેબસાઇટ પર વાયરલ તસવીર સાથે સંબંધિત એક મીડિયા રિપોર્ટ મળ્યો. આ અહેવાલ 12 જૂન 2017ના રોજ પ્રકાશિત થયો હતો. અહેવાલો અનુસાર વાયરલ તસવીર બેંગલુરુમાં નેશનલ હેરાલ્ડની એડિશન લૉન્ચ ઇવેન્ટની છે.

સમાચાર એજન્સી ANIએ પણ આ જ માહિતી સાથે વાયરલ તસવીર શેર કરી હતી. અમે કીવર્ડ્સની મદદથી નેશનલ હેરાલ્ડ વિશે સર્ચ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન અમને નેશનલ હેરાલ્ડની સત્તાવાર વેબસાઇટ મળી. વેબસાઈટના અબાઉટ અસ સેક્શનમાં આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર આ અખબાર માત્ર 3 ભાષાઓમાં પ્રકાશિત થાય છે. અંગ્રેજી (નેશનલ હેરાલ્ડ), હિન્દી (નવ જીવન) અને ઉર્દૂ (કૌમી આવાઝ).

વધુ તપાસ માટે અમે 12 જૂન, 2017 ના રોજ નેશનલ હેરાલ્ડના ઇ-પેપરમાં સર્ચ કરવાનું શરૂ કર્યું. વિશ્વાસ ન્યૂઝને જાણવા મળ્યું કે પેપરના આગળ અને પાછળના પેજ કન્નડમાં હતા. જ્યારે આખું પેપર અંગ્રેજીમાં હતું.

અમને ધ હિન્દુની સત્તાવાર વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત ઈવેન્ટની બીજી તસવીર પણ મળી. તસ્વીરમાં સિદ્ધારમૈયાએ પણ એ જ અખબાર પકડ્યું છે અને વચ્ચેના પાના ખોલ્યા છે, જે અંગ્રેજીમાં છે. જેને જોઈને સ્પષ્ટ થાય છે કે અખબાર અંગ્રેજીમાં હતું.

વિશ્વાસ ન્યૂઝે કોંગ્રેસના નોઈડા પ્રમુખ રામકુમાર તંવરનો સંપર્ક કર્યો. તેણે અમને કહ્યું, વાઈરલ તસવીર ઘણી જૂની છે અને તેને ખોટા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહી છે. આ તસવીર ભૂતકાળમાં ઘણી વખત ખોટા દાવા સાથે વાયરલ થઈ છે.

વર્ષ 2019માં પણ આ તસવીર ખૂબ વાયરલ થઈ હતી. તે દરમિયાન વાયરલ પોસ્ટની તપાસ કર્યા પછી અમે સત્યને રજૂ કર્યું હતું. તે દરમિયાન અમે નેશનલ હેરાલ્ડના એડિટર-ઇન-ચીફ ઝફર આગા સાથે આ દાવાની ચર્ચા કરી હતી. તેમણે અમને કહ્યું, નેશનલ હેરાલ્ડ અંગ્રેજી, હિન્દી અને ઉર્દૂ એમ 3 ભાષાઓમાં પ્રકાશિત થાય છે, આ અખબાર કન્નડમાં છાપતું નથી. રાહુલ ગાંધીએ જે અખબાર વાંચ્યું તે અંગ્રેજીમાં હતું. બેંગલુરુમાં નેશનલ હેરાલ્ડની સ્મારક આવૃત્તિના લોકાર્પણ પ્રસંગે અખબારના પ્રથમ અને છેલ્લા પાના કન્નડમાં છાપવામાં આવ્યા હતા.

નોંધનીય છે કે ઘણા મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રાના 100 દિવસ પૂર્ણ થઈ ગયા છે. રાહુલ ગાંધીએ આ યાત્રા 7 સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ તમિલનાડુના કન્યાકુમારીથી શરૂ કરી હતી. જે હવે કેરળ, આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા, મહારાષ્ટ્ર, ઓડિશા અને મધ્ય પ્રદેશ થઈને રાજસ્થાનમાં છે.

તપાસના અંતિમ તબક્કામાં વિશ્વાસ ન્યૂઝે નકલી પોસ્ટ કરનાર યુઝરની તપાસ કરી હતી. અમને જાણવા મળ્યું કે ફેસબુક પર યુઝરને 12 હજાર લોકો ફોલો કરે છે. વપરાશકર્તા ચોક્કસ વિચારધારાથી પ્રભાવિત છે.

નિષ્કર્ષ: વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે રાહુલ ગાંધી કન્નડ ભાષામાં લખાયેલું અખબાર વાંચતા ન હતા, પરંતુ અંગ્રેજી અખબાર નેશનલ હેરાલ્ડ વાંચતા હતા. તેના પહેલા અને છેલ્લા પેજ પર કન્નડમાં જાહેરાતો છપાઈ હતી. અમારી તપાસમાં આ દાવો ગેરમાર્ગે દોરનારો અને રાહુલ ગાંધી વિરુદ્ધ પ્રચાર હોવાનું જણાયું છે.