ફેક્ટ ચેકઃ હિમાચલ અને ગુજરાત ચૂંટણીના એક્ઝિટ પોલ પર ગુજરાતની ચૂંટણી પૂરી થાય ત્યાં સુધી સંપુર્ણ પ્રતિબંધ

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ ન્યૂઝ): આ ઈન્ટરનેટના જમાનામાં મોટાભાગના લોકો સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ કરે છે. આ સોશિયલ મીડિયા પર દરરોજ હજારો ફોટો અને વીડિયો વાયરલ થાય છે. જેમાં કેટલાક ફોટો અને વીડિયો ખોટા અને ભ્રામક દાવા સાથે પણ શેર કરવામાં આવતા હોય છે.ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીના પ્રથમ તબક્કાના મતદાનની તારીખો જેમ જેમ નજીક આવી રહી છે તેમ તેમ સોશિયલ મીડિયા પર તેને લગતા રાજકીય પ્રચારે જોર પકડ્યું છે. સોશિયલ મીડિયા યુઝર્સ ગુજરાત ચૂંટણીના વલણો વિશે દાવો કરીને ચૂંટણી સર્વેના ડેટાને વિવિધ આંકડાઓ સાથે શેર કરી રહ્યા છે. કોઈ ચોક્કસ પક્ષના સમર્થકો ગુજરાતની ચૂંટણીને લઈને એક્ઝિટ પોલના આંકડાઓ શેર કરીને પોતપોતાના પક્ષની સરકાર બનાવવાનો દાવો કરી રહ્યા છે અને વિરોધ પક્ષ વિરુદ્ધ અપપ્રચાર ફેલાવવાના ઈરાદાથી પણ કેટલીક પોસ્ટ કરવામાં આવી રહી છે. આવી જ એક પોસ્ટમાં ગુજરાત ચૂંટણીના ગ્રાન્ડ એક્ઝિટ પોલનો ઉલ્લેખ કરીને એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે કોંગ્રેસ જંગી બહુમતી સાથે રાજ્યમાં સરકાર બનાવવા જઈ રહી છે. જ્યારે અન્ય એક યુઝરે આવો જ એક્ઝિટ પોલ શેર કરીને દાવો કર્યો છે કે ગુજરાતમાં આમ આદમી પાર્ટીની સરકાર બનવા જઈ રહી છે.

વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં આ દાવો ખોટો હોવાનું બહાર આવ્યું છે. ચૂંટણી પંચની સૂચના અનુસાર 12 નવેમ્બરના રોજ સવારે 8 વાગ્યાથી 5 ડિસેમ્બરે સાંજે 5.30 વાગ્યા સુધી ઈલેક્ટ્રોનિક અને પ્રિન્ટ સહિત કોઈપણ માધ્યમમાં એક્ઝિટ પોલ પર પ્રતિબંધ છે. આવી સ્થિતિમાં ગુજરાત અને હિમાચલ પ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી સંબંધિત એક્ઝિટ પોલના દાવા ખોટા છે અને મતદારોને ગેરમાર્ગે દોરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

શું છે વાયરલ પોસ્ટમાં ?

સોશિયલ મીડિયા યુઝર ‘બેંગાલ ન્યૂઝ’એ એક્ઝિટ પોલના ડેટા (આર્કાઇવ લિંક) શેર કર્યા છે અને દાવો કર્યો છે કે ગુજરાતમાં આમ આદમી પાર્ટી સરકાર બનાવશે.

અન્ય યુઝરે ગુજરાત ચૂંટણીના એક્ઝિટ પોલ (આર્કાઇવ લિંક)ને ટાંકીને એવો પણ દાવો કર્યો છે કે આમ આદમી પાર્ટી સરકાર બનાવશે.

અન્ય એક યુઝરે હિમાચલ પ્રદેશ ચૂંટણી સંબંધિત એક્ઝિટ પોલ ડેટા શેર કર્યો છે. જેમાં રાજ્યમાં ભાજપની જીતનો દાવો કરવામાં આવ્યો છે.

તપાસ

ચૂંટણી પંચે 3 નવેમ્બરે ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીની તારીખોની જાહેરાત કરી હતી. જે મુજબ રાજ્યમાં બે તબક્કામાં 1 ડિસેમ્બર અને 5 ડિસેમ્બર, 2022ના રોજ મતદાન થશે.

મળતી માહિતી મુજબ ચૂંટણીની તારીખોની જાહેરાત પછી જ ચૂંટણી પંચે એક્ઝિટ પોલ પર પ્રતિબંધ મૂકતું જાહેરાનામું બહાર પાડ્યું હતું અને નિયમો અનુસાર ગુજરાતમાં 12 નવેમ્બરના રોજ સવારે 8 વાગ્યાથી 5 ડિસેમ્બરના રોજ સાંજે 5:30 વાગ્યા સુધી અને એક્ઝિટ પોલ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. બંને રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ માટે કોઈપણ માધ્યમમાં પ્રચાર અને પ્રસારણ કરી શકાતું નથી.

હિમાચલ પ્રદેશમાં 12 નવેમ્બરે મતદાન યોજાયું હતું. જ્યારે ગુજરાતમાં 1 અને 5 ડિસેમ્બરે બે તબક્કામાં મતદાન યોજાશે.

લોક પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951 ની કલમ 126A ની પેટા કલમ (1) હેઠળ 12 નવેમ્બરના રોજ સવારે 8.00 વાગ્યાથી સાંજે 5.30 વાગ્યાની વચ્ચે પ્રસારણ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે. ચૂંટણી પંચ દ્વારા જારી કરાયેલા નોટિફિકેશનથી પણ આ વાતની પુષ્ટિ થાય છે.

19 નવેમ્બર 2022ના રોજ જારી કરાયેલા નોટિફિકેશન મુજબ લોકોના પ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951ની કલમ 126A માં સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે કે કોઈ પણ વ્યક્તિએ એક્ઝિટ પોલ અને કોઈપણ એક્ઝિટ પોલના પરિણામનું આયોજન કરવું જોઈએ નહીં.પ્રિન્ટ અથવા ઇલેક્ટ્રોનિક અથવા અન્ય કોઈપણ માધ્યમથી પ્રકાશિત અથવા પ્રસારિત કરવામાં આવશે નહીં.

ઉપરોક્ત અધિનિયમની તેની સત્તાઓનો ઉપયોગ કરીને ચૂંટણી પંચ આથી 12મી નવેમ્બર 2022 (શનિવાર)ના રોજ સવારે 8.00 વાગ્યાથી 5મી ડિસેમ્બર 2022 (સોમવાર)ના રોજ સાંજે 6.30 વાગ્યા સુધીના સમયગાળાને સૂચિત કરે છે કે જે દરમિયાન કોઈપણ એક્ઝિટ પોલ જાહેર કરવા પર પ્રતિબંધ રહેશે. હિમાચલ પ્રદેશ અને ગુજરાતની વિધાનસભાઓની સામાન્ય ચૂંટણીઓ અને પેટાચૂંટણીઓના સંબંધમાં એક્ઝિટ પોલનો પ્રકાર અથવા પ્રિન્ટ અને ઈલેક્ટ્રોનિક મીડિયામાં અથવા અન્ય કોઈપણ રીતે તેના પરિણામો પ્રકાશિત કરવા અથવા જાહેર કરવા પર પ્રતિબંધ રહેશે.

આ ઉપરાંત હિમાચલ અને ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીના એક્ઝિટ પોલના ડેટા અંગે જે વીડિયો કે સ્ક્રીનશોટ શેર કરવામાં આવી રહ્યા છે તે તમામ અગાઉ યોજાયેલી ચૂંટણી સાથે સંબંધિત ડેટા છે.

ગુજરાતી જાગરણના ડેપ્યુટી એડિટર રાજેન્દ્રસિંહ પરમારે જણાવ્યું હતું કે સોશિયલ મીડિયા પર ચોક્કસ પક્ષના સમર્થકો એક્ઝિટ પોલ અથવા ઓપિનિયન પોલના બનાવટી આંકડાઓનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. ગુજરાતમાં બીજા અને અંતિમ તબક્કાના મતદાન બાદ જ એક્ઝિટ પોલના આંકડા સામે આવશે.હાલમાં જે એક્ઝિટ પોલની પોસ્ટ વાયરલ થઈ રહી છે તે ખોટી છે અને ખોટા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહી છે.

નિષ્કર્ષ: ચૂંટણી પંચની સૂચના અનુસાર હિમાચલ અને ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણી માટેના એક્ઝિટ પોલ ગુજરાતમાં બીજા અને અંતિમ તબક્કાના મતદાન પછી પ્રસારિત કરવામાં આવશે. ગુજરાતમાં બીજા અને અંતિમ તબક્કાનું મતદાન 5 ડિસેમ્બરે છે. ત્યારે આ બંને રાજ્યોના એક્ઝિટ પોલને લઈને સોશિયલ મીડિયા પર જે દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે તે ખોટો અને ભ્રામક છે. આ બે રાજ્યોની ચૂંટણીને લઈને કોઈપણ પ્રકારના એક્ઝિટ પોલનું પ્રસારણ કરવા પર પ્રતિબંધ છે. એટલા માટે હાલમાં જે એક્ઝિટ પોલને લઈને દાવા કરવામાં આવી રહ્યા છે તે તમામ ખોટા છે.