ફેક્ટ ચેક: ખોટા-ભ્રામક દાવાઓ, Alt ના અહેવાલમાં અધૂરા અર્થોને તોડી મરોડીને જાહેર કરવામાં આવ્યા

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ સમાચાર): Alt Newsના ફેસબુક પેજ (આર્કાઇવ લિંક) દ્વારા શેર કરાયેલા અહેવાલમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે દૈનિક જાગરણે તેના કેટલાક અહેવાલો દ્વારા અમુક ઘટનાઓને સાંપ્રદાયિક રંગ આપીને વાચકોને ગેરમાર્ગે દોરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. Alt News તેના અહેવાલમાં નીચેની ઘટનાઓના અહેવાલનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.

1. આસામમાં “ફ્લડ જેહાદ” પર અન્ય મીડિયા હાઉસના રિપોર્ટિંગને ટાંકીને દૈનિક જાગરણ પર સાંપ્રદાયિક રંગ આપવાનો આરોપ મૂક્યો છે.
2. દૈનિક જાગરણ પર 23 એપ્રિલ, 2022 ના રોજ પ્રકાશિત થયેલા સમાચારને ટાંકીને “ગિરિડીહમાં પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદના નારા લગાવવાના કેસમાં મુખ્ય ઉમેદવારને જેલમાં મોકલવામાં આવ્યો, 50-60 અજાણ્યા પર કેસ” ટાંકીને ખોટા રિપોર્ટિંગનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો છે. Alt એ તેની તપાસમાં દાવો કર્યો છે કે સંબંધિત મામલામાં “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લગાવવામાં આવ્યા નથી.

વિશ્વાસ ન્યૂઝે આ દાવાઓનું તથ્ય-તપાસ કર્યું અને જાણવા મળ્યું કે Alt ન્યૂઝના અહેવાલમાં કરવામાં આવેલા ઘણા દાવાઓ તથ્યોની વિરુદ્ધ છે અને દૈનિક જાગરણ સામે ખોટી માહિતી ફેલાવવાની વ્યૂહરચનાના ભાગ રૂપે તેને ટ્વિસ્ટ અને ખોટો અર્થ કાઢવામાં આવ્યો છે.

Alt News એ જાન્યુઆરી 2021 થી જુલાઈ 2022 ની વચ્ચે દૈનિક જાગરણમાં પ્રકાશિત થયેલા 17 અહેવાલોની યાદી શેર કરી છે, જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આ અહેવાલો ભ્રામક છે. જ્યારે આમાંથી 9 અહેવાલો સુધારણા નીતિ હેઠળ સુધારી લેવામાં આવ્યા હતા. Alt એ તેની યાદીમાં બે સમાચાર આઇટમ્સ વિશે “Unable to Verify” નો ઉલ્લેખ કર્યો છે. પ્રયાગરાજ આવૃત્તિમાં પ્રકાશિત થયાના બીજા જ દિવસે આમાંથી એક સમાચારમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ તથ્ય તપાસ અહેવાલમાં બીજા સમાચારની સચ્ચાઈ તપાસવામાં આવી છે, જે તથ્યોના સંદર્ભમાં Alt ન્યૂઝે જાગરણ વિરુદ્ધ દુષ્પ્રચાર ફેલાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

Alt એ દાવો કર્યો છે કે 6 અહેવાલો ભૂલભરેલા હોવા છતાં સુધાર્યા ન હતા. Alt ના અહેવાલને તેના ધ્યાન પર લાવવામાં આવ્યા પછી 3 વાર્તાઓને સુધારણા નીતિ અનુસાર સુધારી અને SOP સ્થાપિત કરવામાં આવી. જ્યારે 3 સમાચારમાં કોઈ ભૂલ જોવા મળી નથી અને આમાંના એક સમાચાર અંગે Alt દ્વારા કરાયેલા દાવાને આ અહેવાલમાં તથ્ય-તપાસ કરવામાં આવી છે.

દાવો 1:
આસામના પૂરને “કોમી” રંગ આપવાનો આરોપ.

“ફ્લડ જેહાદ” પર અહેવાલ આપતા અન્ય મીડિયા ગૃહોને ટાંકીને Alt ન્યૂઝે દૈનિક જાગરણમાં જુલાઈ 2022ના લેખને ટાંકીને આસામના પૂરને “કોમી” રંગ આપવાનો આક્ષેપ કર્યો હતો.

Alt પોતે અહેવાલ આપે છે, “હિન્દી મીડિયા સમાચાર સંસ્થા દૈનિક જાગરણએ ‘ફ્લડ જેહાદ’ શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો નથી, પરંતુ આ બાબતને સાંપ્રદાયિક રંગ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, જે વાસ્તવમાં હકીકતોનું ખોટું અર્થઘટન છે. દૈનિક જાગરણનો અહેવાલ તથ્યોથી બિલકુલ વિરુદ્ધ નથી અને આસામમાં આવેલા પૂરને “કોમી” રંગ આપવાનો પ્રયાસ કરવામાં નથી. અહેવાલમાં લખેલી બાબતો પરથી આની પુષ્ટિ કરી શકાય છે, જેનો અહીં ક્રમિક રીતે ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે-

• બંધનો ભંગ કરવા બદલ ચાર વ્યક્તિઓની ધરપકડ કરવામાં આવી છે અને તેમની ઓળખ કાબુલ ખાન, મીઠુ હુસૈન લસ્કર, નઝીર હુસૈન લસ્કર અને રિપૂન ખાન તરીકે કરવામાં આવી છે.
• આસામ પોલીસના આઈજીપી દેબરાજ ઉપાધ્યાયે જણાવ્યું કે કારણોની તપાસ કરવામાં આવી રહી છે.
• જળ સંસાધન વિભાગે 23 મેના રોજ આ મામલે પોલીસ ફરિયાદ નોંધાવી હતી. વિભાગે બેથુકાંડી ખાતે અજાણ્યા વ્યક્તિઓ દ્વારા પાળા કાપવાનો આક્ષેપ કર્યો હતો.
• આસામના મુખ્ય પ્રધાન હિમંતા બિસ્વા સરમાએ સિલ્ચર પૂર પાછળ તોડફોડનો આરોપ મૂક્યો હતો અને કારણો શોધવા અને બદમાશો સામે કડક પગલાં લેવાની હાકલ કર્યા પછી ચારની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
• ધરપકડ કરાયેલા આરોપીઓએ જણાવ્યું હતું કે સ્ટ્રોમ ડ્રેનનું પાણી બરાક નદીમાં વાળવા માટે તેઓએ પાળા તોડી નાખ્યા હતા. જૂનમાં ભારે વરસાદ પડ્યો, જ્યારે બરાક નદીમાં પાણી વધ્યું અને આ માર્ગ દ્વારા સિલ્ચર શહેરમાં પ્રવેશ્યું.

સ્પષ્ટ છે કે આ કેસમાં દૈનિક જાગરણે આ ઘટના સાથે સંબંધિત ઘટનાઓ અને આ મામલે લેવાયેલી કાર્યવાહી સાથે સંબંધિત તથ્યો વાચકો સમક્ષ મુક્યા છે.

જાગરણનો અહેવાલ અન્ય પ્રકાશિત અહેવાલોમાં “ફ્લડ જેહાદ” ના દાવાઓને પ્રત્યક્ષ કે આડકતરી રીતે સમર્થન આપતો નથી કે આ બાબતને સાંપ્રદાયિક રંગ આપવાનો પ્રયાસ પણ કરતો નથી. આ રિપોર્ટમાં માત્ર ઘટનાક્રમ અને આ મામલે લેવાયેલી કાર્યવાહી સંબંધિત હકીકતો છે.

દાવો 2:
દૈનિક જાગરણે ઝારખંડના ગિરિડીહમાં “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લગાવવાના મુદ્દાને ખોટી રીતે રિપોર્ટ કર્યો.

23 એપ્રિલ, 2023 ના રોજ દૈનિક જાગરણમાં પ્રકાશિત એક સમાચારને ટાંકીને મુખ્ય આરોપીને ગિરિડીહમાં પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદના નારા લગાવવા બદલ જેલમાં મોકલવામાં આવ્યો, 50-60 અજાણ્યાઓ સામે કેસ”, Alt ન્યૂઝે તેના અહેવાલમાં દાવો કર્યો કે ત્યાં “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લાગ્યા નથી.

અમારી તપાસમાં અમને જાણવા મળ્યું કે આ કેસમાં દૈનિક જાગરણનો અહેવાલ નહીં, પરંતુ Altનો અહેવાલ તથ્યોની વિરુદ્ધ છે. 27 એપ્રિલ, 2022 ના રોજ દૈનિક જાગરણની ગિરિડીહ આવૃત્તિમાં પ્રકાશિત સમાચાર જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લગાવવામાં આવ્યા હતા, તેનો Alt ન્યૂઝના અહેવાલમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી.

રિપોર્ટ મુજબ બચાવ પક્ષના વકીલ પ્રકાશ સહાયે કોર્ટમાં સ્વીકાર્યું કે, નોમિનેશન દરમિયાન કેટલાક લોકોએ પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદના નારા લગાવ્યા હતા. તે લોકો બીજા કોઈ હતા અને ઉમેદવાર શાકિર તેના વાહનમાં બેઠો હતો. જો કે, આ રાજદ્રોહનો કે કોઈની ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચાડવાનો કેસ નથી.

રિપોર્ટમાં બચાવ પક્ષના વકીલની અન્ય દલીલોનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જે પુષ્ટિ કરે છે કે ત્યાં “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લગાવવામાં આવ્યા હતા. સુનાવણી દરમિયાન તેમણે કહ્યું, “દેશના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીની હત્યા પછી, ચંદીગઢમાં કેટલાક લોકોએ હિન્દુસ્તાન મુર્દાબાદ અને ખાલિસ્તાન ઝિંદાબાદના નારા લગાવ્યા હતા. તે મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં ગયો. સુપ્રીમ કોર્ટે તે કેસને રાજદ્રોહ તરીકે ગણ્યો ન હતો. આવી સ્થિતિમાં માત્ર પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદના નારા લગાવવાથી દેશદ્રોહનો કેસ નથી બની જતો.

દૈનિક જાગરણ ઝારખંડના ગિરિડીહમાં “પાકિસ્તાન ઝિંદાબાદ” ના નારા લગાવવાના અહેવાલ પર ઊભું છે અને તથ્યોની ચકાસણી કર્યા પછી અમે પુનરોચ્ચાર કરીએ છીએ કે દૈનિક જાગરણ અહેવાલમાં ન તો તથ્યોને ખોટી રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે અને ન તો કોઈ રીતે વાચકોને ગેરમાર્ગે દોરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે.

*અમે વાચકોને જણાવવા માંગીએ છીએ કે આ મામલો ન્યાયાધીન છે. અમારો હેતુ આ મામલે કોર્ટની કાર્યવાહીને પ્રભાવિત કરવાનો નથી.

(ઇન્ટરનેશનલ ફેક્ટ ચેકિંગ નેટવર્ક (IFCN) નું સભ્ય વિશ્વાસ ન્યૂઝ, જાગરણ ન્યૂઝ મીડિયાનું ફેક્ટ ચેક અને સમાચાર ચકાસણી એકમ છે.)

ટેગ્ઝ

• Alt report
• Dainik Jagran
• Fact Check
• IFCN
• Vishvas News