ફેક્ટ ચેક : ભ્રામક દાવા સાથે પાકિસ્તાનની 2020ની ઘટનાનો વીડિયો વાયરલ

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ સમાચાર): એક વીડિયોને પાકિસ્તાનમાં ચાલી રહેલા આર્થિક સંકટ સાથે જોડીને વાયરલ કરવામાં આવી રહ્યો છે. વીડિયોમાં કેટલાક લોકો કાળા ઝંડા લઈને ઝાડ ઉખેડતા અને સૂત્રોચ્ચાર કરતા જોઈ શકાય છે. હવે કેટલાક યુઝર્સ આ વીડિયોને તાજેતરનો ગણાવી રહ્યા છે અને દાવો કરી રહ્યા છે કે પાકિસ્તાનમાં વૃક્ષો અને છોડ પણ સુરક્ષિત નથી.

વિશ્વાસ ન્યૂઝની તપાસમાં વાયરલ દાવો ભ્રામક હોવાનું જણાયું હતું. મૂળ વીડિયો વર્ષ 2020નો છે, જ્યારે પાકિસ્તાનમાં વૃક્ષારોપણ અભિયાન દરમિયાન વાવેલા વૃક્ષો બે જૂથો વચ્ચે જમીન વિવાદને કારણે ઉખડી ગયા હતા. આ જ વીડિયોને હવે ખોટા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે.

શું થઈ રહ્યું છે વાયરલ?

23 જૂન, 2023ના રોજ વાયરલ થયેલા વીડિયોને શેર કરતા ફેસબુક યુઝર ‘Phil Phil’એ કેપ્શનમાં લખ્યું, માત્ર માણસો, પ્રાણીઓ, કાર જ નહીં પરંતુ વૃક્ષો પણ શાંતિપ્રિય લોકોથી સુરક્ષિત નથી! આ પાકિસ્તાની લોકો વૃક્ષોનો નાશ કરી રહ્યા છે! કદાચ તેઓ તેમની શાંતિ-પ્રેમાળ સંસ્કૃતિની વિરુદ્ધ છે! અને અમારી સરકાર અહીં તેમાંથી વધુ ઇચ્છે છે.

પોસ્ટની આર્કાઇવ કરેલી લિંક અહીં જોઈ શકો છો.

તપાસ

વાયરલ દાવાની તપાસ કરવા માટે અમે પહેલા તેના વિશે કીવર્ડ્સ સાથે ગૂગલ પર ઓપન સર્ચ કર્યું. આ દરમિયાન અમને પાકિસ્તાનની ન્યૂઝ વેબસાઈટ ‘ધ ન્યૂઝ’ પર વાયરલ વીડિયો સાથે જોડાયેલા સમાચાર મળ્યા. 9 ઓગસ્ટ 2020ના રોજ પ્રકાશિત થયેલા સમાચારમાં પણ આ વીડિયો ઉતલબ્ધ છે. આપેલી માહિતી અનુસાર ખૈબર પખ્તુનખ્વાના સાંસદ દ્વારા વૃક્ષારોપણ અભિયાનના ભાગ રૂપે વાવેલા વૃક્ષોને ખૈબર એજન્સીના મંડી કાસ વિસ્તારમાં સ્થાનિક લોકોએ ખાનગી જમીન પર બળજબરીથી વૃક્ષારોપણ કરવાના આરોપમાં ઉખેડી નાખ્યા હતા. ટાઈગર ફોર્સ ડે પર PTI ધારાસભ્ય ઈકબાલ આફ્રિદીની ઝુંબેશ-10 બિલિયન ટ્રી સુનામી પહેલના સમાપન પછી તરત જ અરાજકતા શરૂ થઈ અને વિસ્તારના રહેવાસીઓ નવા વાવેલા વૃક્ષોને દૂર કરવા સ્થળ પર દોડી ગયા.

સર્ચ દરમિયાન અમને ‘theweek.in’ વેબસાઈટ પર વાયરલ વીડિયો સાથે જોડાયેલા સમાચાર પણ મળ્યા. 10 ઓગસ્ટ 2020 ના રોજ પ્રકાશિત સમાચાર અનુસાર પાકિસ્તાનના ખૈબરમાં મંડી કાસ વિસ્તારના રહેવાસીઓએ રવિવારે દેશવ્યાપી વૃક્ષારોપણ અભિયાનના ભાગ રૂપે સરકાર દ્વારા વાવેલા વૃક્ષોને જાણીજોઈને ઉખેડી નાખ્યા. ત્યાં રહેતા રહેવાસીઓના જણાવ્યા અનુસાર સરકારે વૃક્ષો વાવવા પહેલાં તેમની પાસેથી પરવાનગી લીધી ન હતી.

આ વાયરલ વીડિયો પાકિસ્તાન અવામી તહરીકના સેક્રેટરી જનરલ ખુર્રમ નવાઝે પણ પોતાના ટ્વિટર હેન્ડલ પર શેર કર્યો હતો. આ વીડિયો 9 ઓગસ્ટ 2020ના રોજ શેર કરવામાં આવ્યો હતો.

વધુ વિગતો માટે અમે પાકિસ્તાની પત્રકાર આદિલ અલીનો સંપર્ક કર્યો. તેઓએ અમને જણાવ્યું કે, આ ઘટના વર્ષ 2020માં બની હતી. તાજેતરના ભૂતકાળમાં અહીં આવી કોઈ ઘટના બની નથી.

તપાસના અંતે અમે ખોટા દાવા સાથે વીડિયો વાયરલ કરનાર ફેસબુક યુઝર ‘Phil Phil’ની પ્રોફાઈલ સ્કેન કરી હતી. જેમાં જાણવા મળ્યું કે યુઝર ફ્લોરિડાના છે અને યુઝરના 1000 થી વધુ ફ્રેન્ડ છે.

નિષ્કર્ષ: વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે લોકો વૃક્ષો અને છોડને ઉખેડી નાખતા હોવાનો વાયરલ વીડિયો વર્ષ 2020નો છે. જે હવે તાજેતરનો હોવાનો ખોટો દાવો કરીને શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે.