ફેક્ટ ચેક : રાહુલ ગાંધીએ પાઘડી પહેરવાનો ઇનકાર કર્યો ન હતો, વાયરલ દાવો રાજકીય પ્રચાર

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ સમાચાર). આ ઈન્ટરનેટના જમાનામાં સોશિયલ મીડિયા દરરોજ અનેક ફોટો અને વીડિયો વાયરલ થતા રહે છે. ત્યારે કેટલાક ફોટો ભ્રામક પોસ્ટ, નકલી પોસ્ટ અને એડિટેડ વીડિયો શેર કરીને ખોટી માહિતી ફેલાવતા હોય છે. ત્યારે હવે કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં ચાલી રહેલી ભારત જોડો યાત્રા વચ્ચે એક વીડિયો ઝડપથી વાયરલ થઈ રહ્યો છે. કેટલાક સોશિયલ મીડિયા યુઝર્સ રાહુલ ગાંધીનો આ વીડિયો વિવિધ પ્લેટફોર્મ પર શેર કરીને દાવો કરી રહ્યા છે કે રાહુલ ગાંધીએ પાઘડી પહેરવાની ના પાડી હતી. વિશ્વાસ ન્યૂઝે વાઈરલ વીડિયોની વિગતવાર તપાસ કરી અને આ દાવો ગેરમાર્ગે દોરનારો અને રાહુલ ગાંધી વિરુદ્ધનો પ્રચાર હોવાનું જણાયું. વીડિયોમાં રાહુલ ગાંધી કેમેરા વગર પાઘડી પહેરવાની ના પાડી રહ્યા ન હતા, પરંતુ ફોટો પડાવવાની મહિલાની વિનંતીને નકારી રહ્યા હતા. જેને કેટલાક યુઝર્સ ખોટા દાવા સાથે શેર કરી રહ્યા છે.

શું છે વાયરલ પોસ્ટમાં?

ફેસબુક યુઝર ‘હિમાંશુ પાટીલ’એ 12 જાન્યુઆરીએ વાયરલ વીડિયો શેર કર્યો હતો. જેના કેપ્શનમાં લખ્યું હતું કે “અભી નહીં બાંધુંગા – કેમેરા અને મીડિયાના લોકો ન હતા તો રાહુલ ગાંધીએ તેમના માથા પર પાઘડી પહેરવાની ના પાડી દીધી હતી… ભારત જોડોમાં ટી-શર્ટ યાત્રાથી લઈને દસ્તાર સુધી… દરેક કાર્ય એક રમત છે અને લેખિત સ્ક્રિપ્ટનો એક ભાગ છે. ગાંધી પરિવારનો શીખ વિરોધી ચહેરો ફરી એકવાર સામે આવ્યો છે.

પોસ્ટને સાચી માનીને અન્ય યુઝર્સ પણ તેને વાયરલ કરી રહ્યા છે. પોસ્ટનું આર્કાઇવ વર્ઝન અહીં જોઈ શકો છો.

તપાસ

હાલમાં રાહુલ ગાંધી ‘ભારત જોડો’ યાત્રા પર છે. તેમની મુલાકાત દરમિયાન તેઓ વિવિધ સ્થળોએ જાહેર સભાઓને સંબોધિત કરી રહ્યા છે. વાયરલ થઈ રહેલો વીડિયો અમૃતસરનો છે. જ્યારે તે અમૃતસર સુવર્ણ મંદિરમાં માથું નમાવવા માટે કેસરી પાઘડી પહેરીને આવ્યા હતા.

અમે વીડિયોનું સત્ય જાણવા માટે વાઈરલ થયેલા વીડિયોને કાળજીપૂર્વક તપાસ્યો હતો. વીડિયોમાં આપણે તેના પર ‘સ્ટેટ ન્યૂઝ પંજાબ‘ લખેલ લોગો જોઈ શકીએ છીએ. અમે સ્ટેટ ન્યૂઝ પંજાબ પર વાયરલ વીડિયો શોધવાનું શરૂ કર્યું. અમને 10 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ સ્ટેટ ન્યૂઝ પંજાબના ફેસબુક પર વાયરલ વીડિયો મળી આવ્યો હતો. અહીં વીડિયો સાથે કેપ્શન લખવામાં આવ્યું હતું કે, “રાહુલ ગાંધી અમૃતસર પહોંચ્યા, રાહુલ ગાંધીએ કોના કહેવા પર પહેરી કેસરી પાઘડી.”

વીડિયોમાં રાહુલ અને પાઘડી બાંધી રહેલા પુરુષ વચ્ચે વાતચીત ચાલી રહી છે, ત્યારે એક મહિલાનો અવાજ સંભળાય છે. જે રાહુલ ગાંધીને ફોટો પડાવવા માટે વિનંતી કરી રહી હતી. મહિલાની આ જ વાતનો જવાબ આપતા રાહુલ ગાંધી કહે છે, “અત્યારે નહીં, મેડમ, એ પછી.”

અમને સ્ટેટ ન્યૂઝ પંજાબના ફેસબુક પેજ પર 11 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ રાહુલ ગાંધીને પાઘડી બાંધનાર વ્યક્તિનો ઇન્ટરવ્યુ વીડિયો મળ્યો. વીડિયોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રાહુલ ગાંધીની પાઘડી મનજીત સિંહ ફિરોઝપુરિયાએ બાંધી હતી.

અમે તપાસ આગળ વધારી અને મનજીતસિંહ ફિરોઝપુરિયાની શોધખોળ કરી. અમને જાણવા મળ્યું કે મનજીત સિંહ એક દસ્તર કોચ છે, જે 10 વર્ષથી પાઘડી બાંધવાની તાલીમ આપી રહ્યા છે. મનજીત જર્મની, હોલેન્ડ, પોલેન્ડ, બેલ્જિયમ, ફ્રાન્સ, ઈટાલી, ઓસ્ટ્રિયા, સ્પેન, સિંગાપોર, મલેશિયા, કેનેડા વગેરેમાં જઈને શીખ યુવાનોને પાઘડી બાંધવાની તાલીમ આપી છે.

અમે મનજીત સિંહનું સોશિયલ મીડિયા હેન્ડલ પણ સર્ચ કર્યું. આ તપાસ દરમિયાન અમને 10 જાન્યુઆરી, 2023 ના રોજ મનજીત સિંહ દ્વારા રાહુલ ગાંધીની પાઘડી સજાવતો વીડિયો મળ્યો. રાહુલ ગાંધી વીડિયોમાં હાજર અન્ય લોકો સાથે વાત કરી રહ્યા છે, જ્યારે એક મહિલાનો અવાજ સંભળાય છે. મહિલા કહે છે- “એક ફોટો લઈ લો..એક ફોટો લઈ લો..મહિલાના જવાબમાં રાહુલ કહે છે, “અત્યારે નહીં, મેમ.” આ દરમિયાન રાહુલની પાઘડી વિશે પણ વાતચીત ચાલુ રહે છે. વીડિયોમાં રાહુલ ગાંધીને પાઘડી બાંધતા જોઈ શકાય છે.

વધુ માહિતી માટે અમે પંજાબી જાગરણ અમૃતસરના રિપોર્ટર અમૃતપાલ સિંહનો સંપર્ક કર્યો. તેની સાથે વાયરલ વીડિયો શેર કર્યો હતો. આ અંગે તેઓ કહે છે, “રાહુલ ગાંધીએ પાઘડીની ના પાડી ન હતી. બીજા દિવસે પણ તેણે પાઘડી પહેરી હતી. વીડિયોને કેટલાક લોકો ખોટા દાવા સાથે શેર કરી રહ્યા છે.

અમે રાહુલ ગાંધીને પાઘડી બાંધનારા મનજીત સિંહ ફિરોઝપુરિયાનો પણ સંપર્ક કર્યો હતો. તેણે કહ્યું, વાઈરલ વીડિયો એક ખાનગી હોટલનો છે, જ્યારે રાહુલ અમૃતસર એરપોર્ટથી નીકળીને સીધા જ હોટલ પહોંચ્યા હતા અને મેં ત્યાં તેની પાઘડી બાંધી હતી. રાહુલ જ્યારે પાઘડી વિશે ચર્ચા કરી રહ્યા હતા ત્યારે એક મહિલા તેને વારંવાર તેની સાથે ફોટોગ્રાફ લેવાનું કહી રહી હતી અને રાહુલે તે જ મહિલાને ફોટો પાડવાની ના પાડી હતી. પાઘડી ન પહેરવાની ના પાડી ન હતી. રાહુલે કહ્યું કે એકવાર પાઘડી બાંધી લઉં પછી ફોટો ક્લિક કરીશ.

અમે રાહુલ ગાંધી સાથે રેલીમાં ભાગ લેનાર નેતા રાજપાલ બિષ્ટનો સંપર્ક કર્યો. તેઓએ અમને કહ્યું, વાયરલ દાવો ખોટો છે.

આ પહેલીવાર નથી જ્યારે સોશિયલ મીડિયા પર રાહુલ ગાંધી અને ભારત જોડો યાત્રાને લઈને ખોટી માહિતી ફેલાવવામાં આવી રહી છે. આ પહેલા પણ ઘણી વખત નકલી તસવીરો અને વીડિયો વાયરલ થઈ ચૂક્યા છે. ભારત જોડો યાત્રાની શરૂઆત થઈ ત્યારથી જ સોશિયલ મીડિયા પર વિવિધ પ્રકારના ખોટા દાવાઓ વાયરલ થતા રહે છે. તમે અહીં ક્લિક કરીને તેમનો ફેક્ટ ચેક રિપોર્ટ વાંચી શકો છો.

તપાસના અંતે વિશ્વાસ ન્યૂઝે વીડિયો શેર કરનાર યુઝર હિમાંશુ પાટીલના ફેસબુક હેન્ડલનું સોશિયલ સ્કેનીંગ કર્યું હતું. યુઝર ઈન્દોરનો રહેવાસી છે. પ્રોફાઇલ સ્કેન કરતાં અમને જાણવા મળ્યું કે વપરાશકર્તા રાજકીય વિચારધારાથી પ્રભાવિત છે.

નિષ્કર્ષ: વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે રાહુલ ગાંધીનો વીડિયો ખોટા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે. વીડિયોમાં રાહુલ ગાંધી પાઘડી બાંધી રહ્યા હતા ત્યારે એક મહિલા વારંવાર તેમને ફોટો પડાવવા માટે વિનંતી કરી રહી હતી, જેને તેમણે ના પાડી હતી. હવે આ જ વીડિયો ખોટા દાવા સાથે ખોટી માહિતી ફેલાવવાના ઈરાદા સાથે શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે.