ફેક્ટ ચેક : PM મોદીના 2016ના ભાષણના વીડિયોને એડિટ કરીને ખોટા દાવા સાથે કરવામાં આવ્યો વાયરલ

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ ન્યૂઝ): આ ઈન્ટરનેટના જમાનામાં મોટાભાગના લોકો સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ કરે છે. આ સોશિયલ મીડિયા પર દરરોજ હજારો ફોટો અને વીડિયો વાયરલ થાય છે. જેમાં કેટલાક ફોટો અને વીડિયો ખોટા અને ભ્રામક દાવા સાથે પણ શેર કરવામાં આવતા હોય છે. હાલમા પીએમ મોદીનો એક વીડિયો ખોટા દાવા સાથે વાયરલ થઈ રહ્યો છે. નોટબંધીના છ વર્ષ પૂર્ણ થયા બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ભાષણની એક વીડિયો ક્લિપ સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થઈ રહી છે. આને શેર કરતાં એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે નોટબંધીને કારણે લોકો મુશ્કેલીમાં મુકાઈ ગયા હતા તેમ છતા તેમણે લોકોની મજાક ઉડાવી હતી.

વિશ્વાસ ન્યૂઝની તપાસમાં આ દાવો વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વિરુદ્ધ રાજકીય પ્રચાર હોવાનું બહાર આવ્યું છે. વાયરલ થઈ રહેલો વીડિયો તાજેતરનો નથી પરંતુ 2016નો છે અને તેનો એક ભાગ સંદર્ભમાંથી બહાર કાઢીને તેનો અર્થ બદલીને વાયરલ કરવામાં આવી રહ્યો છે. પીએમ મોદી તેમના સંબોધન દરમિયાન નોટબંધીને કારણે લોકોને થઈ રહેલી સમસ્યાઓનો ઉલ્લેખ કરીને તેમના વખાણ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ વાયરલ વીડિયો ક્લિપમાં તેમની વાત સામેલ કરવામાં આવી નથી. જેના પલગે એવું લાગી રહ્યું છે કે પીએમ મોદી લોકોની મજાક ઉડાવી રહ્યા છે.

શું છે વાયરલ પોસ્ટમાં ?

વાયરલ વીડિયોને શેર કરતા ફેસબુક યુઝર આદર્શ કટિયારે કેપ્શનમાં લખ્યું છે કે, “દુઃખી સુખનું સૌથી ક્રૂર ઉદાહરણ ” “હે હે હે… દીકરીના લગ્ન, પૈસા નથી…” આ એ દેશમાં થયું છે જ્યાં ગામ-જાવરમાં કોઈની દીકરીના લગ્ન થાય તો ગરીબમાંથી ગરીબ વ્યક્તિ પણ તેની પહોંચમાં ફાળો આપે!.. આ ક્રૂર આનંદ સિવાય નોટબંધીથી શું ફાયદો થયો ?

ફેસબુક પોસ્ટની સામગ્રી અહીં લખેલી છે તેમ છે. પોસ્ટને સાચી માનીને અન્ય યુઝર્સ પણ તેને વાયરલ કરી રહ્યા છે. પોસ્ટનું આર્કાઇવ કરેલ સંસ્કરણ અહીં જોઈ શકાય છે.

તપાસ

વાયરલ દાવા પાછળનું સત્ય જાણવા માટે અમે વીડિયોને ધ્યાનથી જોયો. વાયરલ વીડિયો પર અમને એબીપી ન્યૂઝનો જૂનો લોગો મળ્યો. આ પછી અમે એબીપી ન્યૂઝની સત્તાવાર યુટ્યુબ ચેનલ તપાસવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન અમને 12મી નવેમ્બર 2016ના રોજ અપલોડ કરેલો સંપૂર્ણ વીડિયો મળ્યો.

આ વીડિયોમાં 7.34 મિનિટથી 9.37 મિનિટ સુધીની ફ્રેમને જોયા અને સાંભળ્યા પછી વાયરલ થઈ રહેલા વીડિયોનો સાચો અર્થ અને તેનો સંપૂર્ણ સંદર્ભ બહાર આવે છે. પીએમએ કહ્યું હતું કે તમે એ પણ જાણો છો કે 8મીએ અચાનક 8 વાગે 500 અને 1000ની નોટો બંધ થઈ ગઈ હતી. હું 125 કરોડ દેશવાસીઓને વંદન અને પ્રણામ કરું છું. ઘરમાં લગ્ન છે પૈસા નથી. માતા બીમાર છે, 1000ની નોટો છે પણ મુશ્કેલ છે. આટલું બધું હોવા છતાં મુશ્કેલી છે, તે જાણી શકાય છે. તમે જાણો છો મુશ્કેલી છે, તમે જાણો છો કે પડોશીને ત્યાં પણ મુશ્કેલી છે. આમ છતાં લોકો મોઢામાં આંગળીઓ નાખીને પૂછતા હતા. મોદીને કંઇક કહો, મોદી વિરુદ્ધ કંઇક બોલો. પરંતુ હું દેશની જનતાને સલામ કરું છું. કોઈ 125 કલાક ઉભા રહ્યા તો કોઈ 6 કલાક લાઈનમાં ઉભા રહ્યા. સહન કર્યું પણ દેશના હિતમાં લીધેલા નિર્ણયનો સ્વીકાર કર્યો.

ત્યારબાદ અમને પીએમ મોદીની ઓફિશિયલ યુટ્યુબ ચેનલ પર અપલોડ કરવામાં આવેલો આખો વીડિયો પણ મળી આવ્યો હતો.

વધુ તપાસ કરતા અમે સંબંધિત કીવર્ડ્સ સાથે ગૂગલ પર સર્ચ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન અમને 12 નવેમ્બર 2016ના રોજ ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાની વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત થયેલા દાવા સંબંધિત અહેવાલ મળી આવ્યો. રિપોર્ટ અનુસાર પીએમ મોદીએ જાપાન પ્રવાસ દરમિયાન ભારતીય સમુદાયના લોકોને સંબોધિત કર્યા હતા. આ દરમિયાન તેમણે કહ્યું કે ભારતમાં ગમે તે થાય, અહીં રહેતા લોકોનું માથું ગર્વથી ઉંચુ હોવું જોઈએ. ભારતમાં 500 અને 1000ની નોટો પર પ્રતિબંધ પર તેમણે કહ્યું કે ભારતીયો આ નિર્ણયની પ્રશંસા કરી રહ્યા છે. તેમને આશીર્વાદ આપ્યા. લોકો સહન કરીને પણ આ નિર્ણયને સ્વીકારી રહ્યા છે. દેશના ગરીબોએ અમીરી બતાવી છે. અમર ઉજાલાએ પણ આ અહેવાલ પ્રસિદ્ધ કર્યો હતો.

આ મામલે વધુ તપાસ કરતા અમે ભાજપના રાષ્ટ્રીય પ્રવક્તા બિજય સોનકરનો સંપર્ક કર્યો. તેઓએ અમને કહ્યું કે વાયરલ દાવો ખોટો છે.

અમે જેમણે ભ્રામક દાવા સાથે તસવીર શેર કરી હતી તે ફેસબુક યુઝર આદર્શ કટિયારની પ્રોફાઇલ સ્કેન કરી. ફેસબુક પર યુઝર એક વિચારધારાથી પ્રભાવિત છે. યૂઝર આદર્શ કટિયારને ફેસબુક પર 300 થી વધુ લોકો ફોલો કરે છે.

નિષ્કર્ષ: વિશ્વાસ ન્યૂઝની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે નોટબંધી પર પીએમ મોદીનો વીડિયોને ખોટા દાવા સાથે વાયરલ કરવામાં આવ્યો છે. પીએમ મોદીનો વાયરલ વીડિયો એડિટ કરવામાં આવ્યો છે. જે હવે ખોટા દાવા સાથે શેર કરવામાં આવી રહ્યો છે. મૂળ વીડિયોમાં પીએમ મોદીએ નોટબંધીથી પરેશાન લોકોની મજાક ઉડાવી નથી, પરંતુ તેમની હિંમતની પ્રશંસા કરી છે.

ટેગ્ઝ

• Demonetisation
• Edited Video
• Fact Check
• fake news
• PM Modi