ફેક્ટ ચેક: ગુજરાતમાં ચૂંટણી સંબોધન દરમિયાન મહાભારતના સંદર્ભને ખોટી રીતે રજૂ કરવાના દાવા સાથે કેજરીવાલનો વાયરલ વીડિયો અધૂરો

નવી દિલ્હી (ન્યૂઝ): ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણીને લઈને તમામ રાજકિય પક્ષો મેદાનમાં ઉતરી ગયા છે. ત્યારે આ વખતે આમ આદમી પાર્ટી પણ લડી લેવાના મૂડમાં છે. અરવિંદ કેજરીવાગ દર અઠવાડિયે ગુજરાતની મુલાકાતે આવે છે. ત્યારે હવે આ સંદર્ભમાં સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થઈ રહેલા એક વીડિયોમાં દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ સ્ટેજ પરથી પ્રેક્ષકોને સંબોધતા જોવા મળે છે. ભાષણ દરમિયાન કેજરીવાલ મહાભારતની એક ઘટનાનો ઉલ્લેખ કરતા ખોટું બોલી જાય છે. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે કેજરીવાલને ખ્યાલ પણ નહોતો કે તેઓ શું બોલી રહ્યા છે.

વિશ્વાસ ન્યૂઝની તપાસમાં આ દાવો ખોટો અને કેજરીવાલ વિરુદ્ધ અપપ્રચાર હોવાનું બહાર આવ્યું છે. વાયરલ થઈ રહેલી ક્લિપ એ સંપાદિત છે, જે સામાન્ય રીતે ચૂંટણી પ્રચાર માટે સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરવામાં આવે છે. આ માટે સોશિયલ મીડિયા સૌથી વધુ લોકપ્રિય માધ્યમ વપરાય છે. કેજરીવાલે મહાભારતના એપિસોડનો ઉલ્લેખ કરીને તરત જ પોતાની ભૂલ સુધારી લીધી, પરંતુ વાયરલ વીડિયો ક્લિપમાં જાણીજોઈને તે ભાગનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો ન હતો.

વાયરલ પોસ્ટમાં શું છે?

ફેસબુક યુઝર ‘દિલીપ સિંહ‘એ વાયરલ વીડિયો (આર્કાઇવ લિંક) શેર કર્યો છે જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે અરવિંદ કેજરીવાલ ગુજરાતમાં દારૂના નશામાં ભાષણ આપે છે.

ટ્વિટર પર અન્ય કેટલાક યુઝર્સે પણ આ વાયરલ વીડિયો ક્લિપને સમાન દાવા સાથે શેર કરી રહ્યા છે.

लगता है कि केजरीवाल भी भगवंत मान की तरह दारु के पेग मार लेता है
तभी तो जहां पर अर्जुन का जिक्र होना चाहिए वहां पर श्री कृष्ण का कर रहा है pic.twitter.com/AVCv7pTdz1

— Awasthi Sanjeev (@SA67211021) October 10, 2022

તપાસ

વાયરલ થઈ રહેલી વીડિયો ક્લિપ 18 સેકન્ડની છે. જેમાં કેજરીવાલને એમ કહેતા સાંભળી શકાય છે કે, ……જ્યારે મહાભારતનું યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારે શ્રી કૃષ્ણજી ઊંઘતા હતા. દુર્યોધન અને શ્રી કૃષ્ણ બંને તેની પાસે મદદ માંગવા આવ્યા… દુર્યોધન તેના માથા પાસે બેઠા અને શ્રી કૃષ્ણ તેના પગ પાસે…….”

તે સ્પષ્ટ છે કે વાયરલ વીડિયો એક મૂળ વીડિયોનો ભાગ છે. જેના એક ભાગને સંદર્ભની બહાર પુનઃઉત્પાદિત કરવામાં આવી રહ્યો છે. કીવર્ડ સર્ચમાં આમ આદમી પાર્ટીની વેરિફાઈડ યુટ્યુબ ચેનલ પર એક મહિના પહેલા અપલોડ કરાયેલો એક વીડિયો મળ્યો, જેમાં બેકગ્રાઉન્ડ અને ઓડિટોરિયમ વાઈરલ વીડિયો જેવો જ છે.

મળતી માહિતી મુજબ આ વીડિયો ગુજરાતમાં ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન કેજરીવાલના ભાષણનો છે.

https://youtu.be/qq7KbV3zoQ4?t=98

31 મિનિટ 18 સેકન્ડના આ વીડિયોમાં 1.40 મિનિટની ફ્રેમમાં કેજરીવાલ મહાભારતના સંદર્ભનો ઉલ્લેખ કરતા સાંભળી અને જોઈ શકાય છે અને વાયરલ વીડિયો ક્લિપનો સમગ્ર સંદર્ભ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે.

કેજરીવાલે કહ્યું, જેમ તમે મહાભારતની વાર્તા સાંભળી હશે. જ્યારે મહાભારતનું યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારે શ્રી કૃષ્ણજી સૂતા હતા. દુર્યોધન અને શ્રી કૃષ્ણ બંને તેમની પાસે મદદ માંગવા પહોંચ્યા. દુર્યોધન તેના માથા પાસે અને શ્રી કૃષ્ણ તેના પગ પાસે બેઠા….અર્જુન તેના પગ પાસે બેઠા, શ્રી કૃષ્ણ જી કે. જ્યારે તેની આંખ ખુલી ત્યારે તેણે પ્રથમ અર્જુનને જોયો.

સ્પષ્ટ છે કે સંબોધન દરમિયાન કેજરીવાલની જીભ લપસી ગઈ અને બીજી જ ક્ષણે તેમણે પોતાની ભૂલ સુધારી લીધી. જો કે, વાયરલ વીડિયોમાં આ ભાગ જાણીજોઈને સામેલ કરવામાં આવ્યો ન હતો અને પ્રચાર ફેલાવવાના ઈરાદાથી સોશિયલ મીડિયા પર નાનો ભાગ વાયરલ કરવામાં આવ્યો હતો.

અમે વાયરલ વીડિયો અંગે ગુજરાતના સ્થાનિક Khabarchi.com ના એડિટર વીરંગ ભટ્ટનો સંપર્ક કર્યો. તેમણે કહ્યું કે વાયરલ થઈ રહેલી વીડિયો ક્લિપને સંપાદિત કરવામાં આવી છે અને તેને સંદર્ભની બહાર રજૂ કરવામાં આવી રહી છે.

ભ્રામક દાવા સાથે વાયરલ વીડિયો શેર કરનાર યુઝરને લગભગ 80 હજાર લોકો ફોલો કરે છે.

આ પહેલા પણ ગુજરાતની ચૂંટણીના સંદર્ભમાં અરવિંદ કેજરીવાલનો એડિટેડ વીડિયો અને તસવીર ખોટા અને ભ્રામક સંદર્ભમાં વાયરલ થઈ ચૂક્યા છે, જેના ફેક્ટ ચેક રિપોર્ટ અહીં વાંચી શકાય છે.

Fact Check: गुजरात चुनाव व ‘भारत जोड़ो’ से जुड़ी फेक दावों की तफ्तीश करती शीर्ष फैक्ट चेक रिपोर्ट्स

નિષ્કર્ષઃ ગુજરાતમાં ચૂંટણી ભાષણ દરમિયાન મહાભારતનો ખોટો સંદર્ભ કરવાના દાવા સાથે વાયરલ થઈ રહેલા અરવિંદ કેજરીવાલનો વીડિયો એડિટ કરવામાં આવ્યો છે. જે વીડિયો વાયરલ થઈ રહ્યો છે તે મૂળ વીડિયોનો એક ભાગ છે. જેમાં કેજરીવાલે મહાભારતના સંદર્ભનો ઉલ્લેખ કરતા અર્જુનને બદલે શ્રી કૃષ્ણનું નામ લીધું હતું, પરંતુ બીજી જ ક્ષણે તેમણે આ ભૂલ સુધારી લીધી, પરંતુ તેમના ભાષણનો આ ભાગ વાયરલ વિડિયોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી.

ટેગ્ઝ

• Arvind kejriwal
• Fact Check
• Gujarat
• Gujarat Assembly Elections