Fact Check: उत्तराखंड चा नऊ वर्ष जुना व्हिडिओ खोट्या दाव्यासह होत आहे व्हायरल
विश्वास न्यूजच्या तपासात जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण तुटल्याचा दावा खोटा निघाला. अशी कोणतीही घटना घडलेली नाही. पोस्टसोबत वापरलेला व्हिडिओ 9 वर्षे जुना आहे. त्यावेळी उत्तराखंडमधील श्रीनगर गढवाल येथील एका बांधकामाधीन धरणाचे पुरामुळे अंशत: नुकसान झाले होते.
- By: Ashish Maharishi
- Published: Aug 12, 2022 at 01:40 PM
नवी दिल्ली (विश्वास न्यूज): सोशल मीडियाच्या वेगवेगळ्या प्लॅटफॉर्मवर वेगवेगळ्या भाषांमधील एक पोस्ट व्हायरल होत आहे. त्यात एक धरण पाहायला मिळते. जगातील सर्वात मोठा जलविद्युत धरण फुटल्याचा दावा करत सोशल मीडिया यूजर्स हा व्हिडिओ व्हायरल करत आहेत. विश्वास न्यूजने व्हायरल झालेल्या पोस्टची चौकशी केली. दावा खोटा निघाला. व्हायरल झालेला व्हिडिओ 2013 चा आहे. कधीतरी उत्तराखंडच्या श्रीनगर गढवालमध्ये धरणाचे अंशत: नुकसान झाले होते. तर, जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण चीनमधील थ्री गॉर्जेस धरण आहे. तेथे कोणतेही नुकसान झाले नाही.
काय होत आहे व्हायरल?
फेसबुक यूजर AH RA ने 2 ऑगस्ट रोजी पोस्ट करून दावा केला, कि जगातला सगळ्यात मोठा हाइड्रोइलेक्ट्रिक बांध तुटला आणि इंग्रजी मध्ये लिहले: ‘The world’s largest hydroelectric dam burst.’
ह्या पोस्ट चा आर्काइव्ह व्हर्जन इथे बघा.
तपास:
विश्वास न्यूजने व्हायरल पोस्टची दोन टप्प्यात चौकशी केली. सर्वप्रथम हा व्हायरल व्हिडिओ कुठला आहे हे शोधून काढायचे होते. यासाठी गुगल रिव्हर्स इमेज सर्च टूल आणि यांडेक्स टूलचा वापर करण्यात आला. या साधनांच्या मदतीने व्हिडिओचे कीफ्रेम शोधून, आम्हाला डिसेंबर 2013 चा सर्वात जुना व्हिडिओ सापडला. हा व्हिडिओ उत्तराखंडमधील श्रीनगर गढवाल येथील धरणाच्या नुकसानीचा आहे. ही घटना 2013 साली घडली होती.
तपास पुढे नेट आम्ही उत्तराखंडमधील एका पत्रकाराशी संपर्क साधला. शैलेंद्र गोदियाल, श्रीनगर, पौरी (सध्या उत्तरकाशी दैनिक जागरणचे प्रभारी) रहिवासी म्हणाले की हा जुना (जून 2013) व्हिडिओ गढवाल, श्रीनगर येथील अलकनंदा नदीवर एका निर्माणाधीन प्रकल्पाचा आहे. त्यावेळी नदीतील पाण्याची पातळी इतकी वाढली होती की, बांधकाम सुरू असलेल्या पॉवर हाऊसच्या ड्रेनेज पॉइंटमधून पाणी आत येऊ लागले. त्यामुळे प्रकल्पाच्या बांधकामाधीन वीजगृहाचे अंशत: नुकसान झाले.
तपासाच्या दुसऱ्या टप्प्यात व्हायरल झालेल्या व्हिडिओसह केलेल्या दाव्याची चौकशी करण्यात आली. संबंधित कीवर्डसह Google शोधत, आम्हाला जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण कोसळल्याची पुष्टी करणारी एकही बातमी सापडली नाही.
गुगल सर्चमध्ये असे दिसून आले आहे की जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण चीनमधील थ्री गॉर्जेस धरण आहे. जे हुबेई प्रांतात आहे. याबद्दल अधिक माहिती येथे वाचता येईल.
निष्कर्ष: विश्वास न्यूजच्या तपासात जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण तुटल्याचा दावा खोटा निघाला. अशी कोणतीही घटना घडलेली नाही. पोस्टसोबत वापरलेला व्हिडिओ 9 वर्षे जुना आहे. त्यावेळी उत्तराखंडमधील श्रीनगर गढवाल येथील एका बांधकामाधीन धरणाचे पुरामुळे अंशत: नुकसान झाले होते.
- Claim Review : फेसबुक यूजर AH RA ने 2 ऑगस्ट रोजी पोस्ट करून दावा केला, कि जगातला सगळ्यात मोठा हाइड्रोइलेक्ट्रिक बांध तुटला आणि इंग्रजी मध्ये लिहले: ‘The world’s largest hydroelectric dam burst.’
- Claimed By : AH RA
- Fact Check : False
Know the truth! If you have any doubts about any information or a rumor, do let us know!
Knowing the truth is your right. If you feel any information is doubtful and it can impact the society or nation, send it to us by any of the sources mentioned below.
