Fact Check : સાઉથ આફ્રિકાનો જૂનો વીડિયો ગીરના નામે ફરી વાયરલ થયો છે

નવી દિલ્હી (વિશ્વાસ ન્યૂઝ). દેશમાં ચોમાસાની શરૂઆત થતાની સાથે જ સોશિયલ મીડિયા પર એક વીડિયો વાયરલ થઈ રહ્યો છે. 30 સેકન્ડના આ વીડિયોમાં સિંહોનું ટોળું જોઈ શકાય છે. સોશિયલ મીડિયા યુઝર્સ આ વીડિયોને ગુજરાતનું ગીર ગણાવીને વાયરલ કરી રહ્યા છે. યુઝર્સ કહી રહ્યા છે કે આ વીડિયો ગીરના સિંહોના પરિવારનો છે, જેઓ ચોમાસામાં ફરવા નીકળ્યા છે.

વિશ્વાસ ન્યૂઝે વાયરલ પોસ્ટની તપાસ કરી હતી. એવું બહાર આવ્યું છે કે વાયરલ વીડિયો દક્ષિણ આફ્રિકાના માલા માલા ગેમ રિઝર્વનો છે. મૂળ વિડિયો ગયા વર્ષનો છે. તે સમયે તે ગીરના નામે પણ વાયરલ થયો હતો.

શું વાયરલ થઈ રહ્યું છે

ફેસબુક પેજ ન્યૂઝ 9 ઈન્ડિયાએ 10 જુલાઈના રોજ 30 સેકન્ડનો વીડિયો અપલોડ કર્યો હતો. તેમાં ઘણા સિંહો જોઈ શકાય છે. આ વિડિયો અપલોડ કરવામાં આવ્યો હતો અને દાવો કરવામાં આવ્યો હતો: ‘ગીરના સિંહોનો પરિવાર ચોમાસામાં ફરવા નીકળે છે! ગુજરાતમાં વરસાદની મજા માણવા નીકળ્યો જંગલના રાજાનો પરિવાર!

તપાસ

વિશ્વ ન્યૂઝે સૌપ્રથમ ગીરના નામે વાયરલ થયેલા વિડીયોની અનેક કીફ્રેમ બહાર કાઢી હતી. પછી તેમને ગૂગલ રિવર્સ ઇમેજ ટૂલમાં અપલોડ કરીને સર્ચ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ દરમિયાન અમને જાણવા મળ્યું કે આ વીડિયો 2021માં પણ ગીરના સિંહોના નામે વાયરલ થયો છે.

શોધ દરમિયાન, અમને બે Instagram એકાઉન્ટ્સ પરનો સૌથી જૂનો અસલ વીડિયો મળ્યો. તે દક્ષિણ આફ્રિકામાં માલા માલા ગેમ રિઝર્વની હોવાનું કહેવાય છે. આ વીડિયો 13 ફેબ્રુઆરી 2021ના રોજ ઈન્સ્ટાગ્રામ પર અપલોડ કરવામાં આવ્યો હતો.

તે અહીં અને અહીં જોઈ શકાય છે.

તપાસને આગળ વધારતા, અમે ગૂગલ ઓપન સર્ચ કર્યું. શોધ દરમિયાન અમને ઘણા જૂના સમાચાર મળ્યા. આ અહેવાલોમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે સાઉથ આફ્રિકાના સિંહોના વિડિયો ગુજરાતના ક્યાંથી આવવા લાગ્યા હતા.

ન્યૂઝ18ના એક સમાચાર અનુસાર, ગુજરાતના વન અને પર્યાવરણ વિભાગના એડિશનલ પ્રિન્સિપલ સેક્રેટરી ડૉ. રાજીવ કુમાર ગુપ્તાએ ખોટું ટ્વીટ કર્યું હતું. જેમાં તેણે સાઉથ આફ્રિકાના સિંહોનો ગીર તરીકેનો વીડિયો શેર કર્યો હતો. બાદમાં ટ્વીટ ડિલીટ કરીને તેને નકારી કાઢવામાં આવી હતી.

It is regretted that a wrong video was posted along with statement of Lion safety in Gir landscape.PCCF(Wild Life)Sh Shyamal Tikadar has apologised for his lapse & indiscretion.Inconvenience &confusion caused is sincerely regretted with an assurance for double caution in future. pic.twitter.com/ibs6n31LCU

— Dr Rajiv Kumar Gupta IAS (Retd) (@drrajivguptaias) May 21, 2021

વિશ્વાસ ન્યૂઝે તપાસને આગળ વધારવા માટે અમદાવાદના દૈનિક જાગરણના વરિષ્ઠ સંવાદદાતા શત્રુઘ્ન શર્માનો સંપર્ક કર્યો હતો. તેમણે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે ગીરમાં સિંહોની સંખ્યા સેંકડો છે, પરંતુ વાયરલ વીડિયોને ગીરના જંગલો સાથે કોઈ સંબંધ નથી. આ વીડિયો ગયા વર્ષે પણ ગુજરાતના નામે વાયરલ થયો હતો.

તેમણે કહ્યું કે ગુજરાતના વરિષ્ઠ IAS અધિકારી રાજીવ ગુપ્તાએ ગયા વર્ષે ભૂલથી પોસ્ટ કર્યા બાદ આ વીડિયોને તેમના ટ્વિટર હેન્ડલ પરથી ડિલીટ કરીને તેના પર ખેદ વ્યક્ત કર્યો છે. વિભાગ દ્વારા સત્તાવાર રીતે ઇનકાર પણ કરવામાં આવ્યો છે.

હવે અમારે જે પેજ સાઉથ આફ્રિકાનો વિડિયો ગુજરાતનો હોવાનું કહીને વાયરલ કર્યો હતો તેની માહિતી એકત્ર કરવાની હતી. 1200 થી વધુ લોકો ફેસબુક પેજ News9India ને લાઈક કરે છે. આ પૃષ્ઠ 6ઠ્ઠી એપ્રિલ 2020 ના રોજ બનાવવામાં આવ્યું હતું.

निष्कर्ष: વિશ્વ ન્યૂઝની તપાસમાં વાયરલ પોસ્ટ ગેરમાર્ગે દોરનારી સાબિત થઈ. સાઉથ આફ્રિકાનો એક જૂનો વીડિયો ગુજરાતના ગીરનો હોવાનો વાયરલ થઈ રહ્યો છે.

ટેગ્ઝ

• Fact Check